Νυκτερινή εφίδρωση: αίτια και αντιμετώπιση

Γράφει ο Εμμανουήλ Ανδρεάδης, Διευθυντής Παθολογικής Κλινικής, Επικεφαλής Κέντρου Υπέρτασης και Καρδιαγγειακής Προστασίας, ESH Center of Excellence Ιατρικό Ψυχικού

Η νυκτερινή εφίδρωση, δηλαδή οι έντονοι ιδρώτες που επιμένουν και διαποτίζουν τον ρουχισμό και τα κλινοσκεπάσματα του ασθενούς κατά τη διάρκεια της νύκτας,  οφείλεται συχνά σε υποκείμενο νόσημα και μπορεί να εμφανισθεί και σε ψυχρό περιβάλλον.  

Αντίθετα, η υπερβολική εφίδρωση από τη χρήση κλινοσκεπασμάτων ή την υψηλή θερμοκρασία του περιβάλλοντος χώρου δεν έχει παθολογική σημασία και  δεν αποτελεί ιατρικό πρόβλημα.

Οι νυκτερινές εφιδρώσεις που παρατείνονται πέραν της εβδομάδος χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις στις οποίες συνυπάρχει πυρετός, απώλεια βάρους, βήχας, διάρροια ή λεμφαδενοπάθεια.     

Η διάκριση των αιτίων της νυκτερινής εφίδρωσης δεν είναι πάντοτε σαφής και για το λόγο αυτό θα πρέπει να γίνεται ιχνηλάτηση των πασχόντων και αναζήτηση των συνοδών συμπτωμάτων. 

Αίτια 

Οι νυχτερινές εφιδρώσεις μπορεί να οφείλονται στη χρήση φαρμάκων ή σε συγκεκριμένα νοσήματα και καταστάσεις.

Φάρμακα 

1. Αντιυπερτασικά

2. Αντιδιαβητικά (αν τα επίπεδα του σακχάρου του αίματος είναι πολύ χαμηλά με τη θεραπεία)

3. Κορτικοειδή, παυσίπονα

4. Αντικαταθλιπτικά

5. Φάρμακα που χρησιμοποιούνται ως ορμονική θεραπεία για την αντιμετώπιση ορισμένων τύπων καρκίνου

6. Κατάχρηση φαρμάκων ή ουσιών ή αιφνίδια διακοπή τους (αλκοόλ, οπιοειδών, κοκαίνης, κάνναβης ή βενζοδιαζεπινών)

Νοσήματα και καταστάσεις

1. Νόσος Hodgkin’s

2. Non-Hodgkin’s λέμφωμα

3. Λευχαιμία

4. Μυελοσκλήρυνση

5. Φυματίωση

6. Ενδοκαρδίτιδα

7. Βρουκέλλωση (Μελιταίος πυρετός)

8. Οστεομυελίτιδα

9. Απόστημα

10. HIV/AIDS

11. Ιογενείς λοιμώξεις όπως το κοινό κρυολόγημα και η γρίπη. Προκαλούν νυκτερινές εφιδρώσεις που υποχωρούν μετά από μερικές ημέρες και ανταποκρίνονται στα αντιπυρετικά, την ακεταμινοφαίνη ή την ιβουπροφαίνη.

12. Υπερθυρεοειδισμός (συνοδεύεται από νευρικότητα, αίσθημα παλμών, απώλεια βάρους) και άλλες θυρεοειδοπάθειες

13. Φαιοχρωμοκύττωμα (σπάνιος όγκος του μυελού των επινεφριδίων)

14. Σύνδρομο καρκινοειδούς (ειδικός τύπος καρκίνου του εντέρου)

15. Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

16. Συριγγομυελία (βλάβη του νωτιαίου μυελού)

17. Νευροπάθεια του αυτόνομου νευρικού συστήματος

18. Διαταραχές της όρεξης

19. Διαταραχές του ύπνου (αποφρακτική άπνοια ύπνου)

20. Αυτοάνοσα νοσήματα

Η νυκτερινή εφίδρωση αποτελεί ένα από τα συχνότερα συμπτώματα της φυματίωσης και του λεμφώματος (νόσος Hodgkin’s και non-Hodgkin’s λέμφωμα). Λιγότερο συχνά απαντά σε HIV λοίμωξη, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, αποφρακτική άπνοια ύπνου, υπογλυκαιμία και υπερθυρεοειδισμό. 

Νυκτερινή εφίδρωση και εμμηνόπαυση    

Νυκτερινές εφιδρώσεις και εξάψεις του προσώπου (hot flashes) απαντούν συχνά σε γυναίκες ηλικίας 45-55 ετών που βρίσκονται στην περιεμμηνοπαυσιακή φάση και παρουσιάζουν διαταραχές ή διακοπή της εμμήνου ρύσεως χωρίς την παρουσία άλλων συμπτωμάτων. Σημαντικό ποσοστό εμμηνοπαυσιακών γυναικών μπορούν να αντιμετωπίσουν τη νυκτερινή εφίδρωση με απλές ιατρικές συμβουλές, όπως αλλαγή του τρόπου ζωής, ελάττωση του σωματικού βάρους σε υπέρβαρες ή παχύσαρκες, υιοθέτηση υγιεινής διατροφής με δίαιτα πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, κάλιο και ασβέστιο, λήψη βιταμινών (κυρίως D3 όταν αυτή είναι χαμηλή), καθώς και συστηματική σωματική άσκηση. Υποχώρηση των επεισοδίων νυκτερινής εφίδρωσης μπορεί επίσης να επιτευχθεί με την αποφυγή ουσιών που πυροδοτούν την εμφάνιση της νυκτερινής εφίδρωσης, όπως είναι η λήψη καφέ, αλκοολούχων ποτών, τροφών πλούσιων σε καρυκεύματα καθώς επίσης και με τη διακοπή του καπνίσματος. Η νυκτερινή εφίδρωση κατά την εμμηνόπαυση διαρκεί συνήθως 1-2 έτη, ενώ σε μικρό ποσοστό γυναικών παραμένει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. 

Πότε απαιτείται προσφυγή στον ιατρό

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η νυκτερινή εφίδρωση δεν αποτελεί σοβαρή κατάσταση επικίνδυνη για την υγεία του ατόμου. Όταν όμως υπάρχει κλινική υποψία υποκείμενου νοσήματος απαιτείται λεπτομερής εργαστηριακός έλεγχος.   

Ενδείξεις για περαιτέρω έλεγχο αποτελούν:

• Η επιμονή των νυκτερινών εφιδρώσεων σταθερά για μεγάλο χρονικό διάστημα

• Η μακροχρόνια διατάραξη του ύπνου 

• Η συνύπαρξη πυρετού, απώλειας βάρους, εντοπισμένου πόνου, βήχα, διάρροιας ή λεμφαδενοπάθειας

• Η επανεμφάνιση εμμήνου ρύσεως μήνες ή έτη μετά τη διακοπή της  

Η ανεύρεση υποκείμενου νοσήματος με βάση το ιστορικό, την παρουσία συμπτωμάτων και τα ευρήματα από την κλινική εξέταση και τον εργαστηριακό έλεγχο θα καθορίσουν την κατάλληλη θεραπεία που θα οδηγήσει και στην εξάλειψη των νυκτερινών εφιδρώσεων. 

Αν πχ., η νυκτερινή εφίδρωση οφείλεται σε γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση η αποφυγή του δείπνου πριν την νυκτερινή κατάκλιση και η ανύψωση της κεφαλής του κρεβατιού κατά τη διάρκειά της θα οδηγήσουν στην εξάλειψή της.   

Στις περιπτώσεις όπου παρά τον λεπτομερή έλεγχο το αίτιο της νυκτερινής εφίδρωσης παραμένει αδιευκρίνιστο, ο ιατρός θα πρέπει να καθησυχάσει τον ασθενή του και να του συστήσει εκ νέου επικοινωνία μαζί του εφόσον νέο σύμπτωμα προστεθεί στην κλινική του εικόνα.   

Βιβλιογραφία

1. Viera AJ, Bond MM, Yates SW. Diagnosing night sweats. Am Fam Physician 2003;67:1019-1024.

2. Health essentials. Frustrated by night sweats while you’ are sleeping? What you should know and what you can do when your sheets get too soaked for comfort. https://health.clevelandclinic.org/night-sweats-how-you-can-find-relief/ June 16, 2020 / Sleep 

3. Patients care and health info. Night sweats. Mayo Clinic 2020.