ΙΣΧΑΙΜΙΚΟ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ: ΥΠΕΡΤΑΧΕΙΑ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΟΥ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΣΤΟ ΙΑΤΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΝΩΝ «Ο ΧΡΟΝΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ»

Υπολογίζεται ότι περισσότερα από 30.000 νέα περιστατικά µε οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο εµφανίζονται κάθε χρόνο στην Ελλάδα, από τα οποία περίπου 12.000 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους επειδή δεν έχουν αντιµετωπιστεί έγκαιρα και σωστά.

Από το σύνολο των εγκεφαλικών επεισοδίων, το ισχαιµικό εγκεφαλικό είναι το συχνότερο, οφείλεται σε απόφραξη της αρτηρίας από θρόµβο, προκαλεί ταχύτατα νέκρωση του εγκεφάλου και θεωρείται από τις κύριες αίτιες θανάτου και αναπηρίας µε µεγάλο κοινωνικό και οικονοµικό κόστος. Η ιατρική αντιµετώπισή του ισχαιµικού εγκεφαλικού επεισοδίου παραδοσιακά ήταν παρηγορητική - υποστηρικτική, χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα αποτελεσµατικής θεραπείας και διάσωσης του εγκεφαλικού ιστού που ισχαιµεί, δηλαδή δεν αιµατώνεται σωστά.

Πριν από περίπου 10 χρόνια εφαρµόσθηκε για πρώτη φορά στα ισχαιµικά εγκεφαλικά επεισόδια ενδοφλέβια θροµβόλυση σε επείγουσα βάση µε ωφέλιµα αποτελέσµατα. Σε πολλές περιπτώσεις υπήρξε διάλυση του θρόµβου και επαναιµάτωση του εγκεφάλου. Το πρόβληµα όµως της ενδοφλέβιας θροµβόλυσης είναι ότι πρέπει να χορηγηθεί πάρα πολύ σύντοµα, δηλαδή µέσα σε 3 – 4,5 ώρες από την έναρξη των συµπτωµάτων του εγκεφαλικού επεισοδίου. ∆ιαφορετικά, µπορεί να προκαλέσει εγκεφαλική αιµορραγία επιδεινώνοντας την ήδη σοβαρή κλινική κατάσταση. Ο περιορισµός του χρόνου έχει ως αποτέλεσµα µικρός µόνο αριθµός αρρώστων να επωφελούνται. Στο πρόβληµα του χρόνου έρχεται να δώσει λύση µία νέα µέθοδος που ονοµάζεται ενδαρτηριακή θροµβεκτοµή, η οποία δίνει τη δυνατότητα για έγκαιρη αντιµετώπιση έως και 8 ώρες µετά την έναρξη των συµπτωµάτων του εγκεφαλικού. ∆υστυχώς όµως δεν είναι όλοι οι ασθενείς κατάλληλοι για αυτήν την τεχνική.

Με την έγκαιρη και αποτελεσµατική απεικόνιση οι γιατροί καταλαβαίνουν σε ποιους ασθενείς µε οξύ ισχαιµικό εγκεφαλικό η παρέµβαση θα αναστρέψει την ισχαιµία και θα διασώσει τον εγκέφαλο από αυτούς τους οποίους ο εγκέφαλος έχει ήδη νεκρωθεί και η παρέµβαση µπορεί να οδηγήσει σε αιµορραγία. Η απεικόνιση πρέπει να γίνει πάρα πολύ γρήγορα, µέσα σε λίγα λεπτά από την έναρξη του εγκεφαλικού επεισοδίου, και δεν πρέπει να καθυστερήσει την έναρξη της θεραπείας. Υπολογίζεται ότι κατά το οξύ ισχαιµικό εγκεφαλικό επεισόδιο ο εγκέφαλος χάνει περίπου 2.000.000 εγκεφαλικά κύτταρα ανά λεπτό: «ο χρόνος είναι εγκέφαλος».

Η ακτινολογική µέθοδος που χρησιµοποιείται παγκοσµίως για το οξύ ισχαιµικό εγκεφαλικό είναι συνήθως η αξονική τοµογραφία. Τα πλεονεκτήµατά της αξονικής τοµογραφίας είναι ο σίγουρος αποκλεισµός της αιµορραγίας, ο οποίος είναι απαραίτητη προϋπόθεση πριν από την παρέµβαση, και κυρίως η µεγάλη διαθεσιµότητά της. Όλα σχεδόν τα νοσοκοµεία διαθέτουν αξονικό τοµογράφο, ο οποίος λειτουργεί κατά την εφηµερία. Επίσης, η αξονική τοµογραφία θεωρείται παραδοσιακά πιο γρήγορη εξέταση σε σχέση µε τη µαγνητική τοµογραφία. Το µειονέκτηµα της αξονικής τοµογραφίας είναι ότι δε δίνει όλες τις αναγκαίες πληροφορίες για τη σωστή επιλογή των ασθενών µε οξύ ισχαιµικό εγκεφαλικό, για επείγουσα αντιµετώπιση.

Η µαγνητική τοµογραφία εµφανίζει σηµαντικά πλεονεκτήµατα στην αξιόπιστη απεικόνιση του ισχαιµικού εγκεφαλικού επεισοδίου. Αναδεικνύει όλες τις περιοχές του εγκεφάλου, οι οποίες, ενώ δεν αιµατώνονται επαρκώς (υποαιµατώνονται), είναι ακόµα ζωντανές και µπορούν να διασωθούν, αν επαναιµατωθούν. Ο αριθµός όµως των διαθέσιµων µαγνητικών τοµογράφων κατά την εφηµερία είναι σχετικά µικρός. Επίσης, η διαθεσιµότητα των ειδικών λογισµικών που χρειάζονται για την ανάλυση της εξέτασης είναι σχετικά περιορισµένη.

Στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, την τελευταία διετία, εφαρµόζουµε το συνδυασµό των τεχνικών αξονικής και µαγνητικής τοµογραφίας στους ασθενείς µε οξύ εγκεφαλικό. Ο ασθενής µε οξύ εγκεφαλικό εξετάζεται µε αξονική τοµογραφία – αξονική αγγειογραφία εγκεφάλου και εφόσον δεν έχει αιµορραγία µεταφέρεται στον µαγνητικό τοµογράφο, ενώ παράλληλα ξεκινάει η θεραπευτική αγωγή. Εκεί λαµβάνονται οι ειδικές ακολουθίες ανάδειξης του βιώσιµου εγκεφαλικού ιστού. Ο χρόνος εξέτασης στον αξονικό τοµογράφο είναι περίπου 5 λεπτά και στον µαγνητικό τοµογράφο περίπου 7 λεπτά. Για να επιτευχθούν αυτές οι ταχύτητες, ειδικά για τους ασθενείς µε εγκεφαλικό, τα µηχανήµατα έχουν τοποθετηθεί το ένα δίπλα στο άλλο και φυσικά υπάρχει άριστα εκπαιδευµένο προσωπικό, το οποίο µπορεί να χειριστεί άµεσα την όλη συντονισµένη προσπάθεια. Ο εφηµερεύων τεχνολόγος έχει ειδική εµπειρία στην εκτέλεση αµφότερων των εξετάσεων. Οι εφηµερεύοντες ιατροί έχουν εµπειρία τουλάχιστον 10 ετών σε αµφότερες τις µεθόδους σε περιστατικά εγκεφαλικών επεισοδίων.

Οι ασθενείς, οι οποίοι προσήλθαν στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών µε οξύ εγκεφαλικό και επιλέχθηκαν µε βάση το συνδυαστικό αυτό πρωτόκολλο για επείγουσα θεραπεία, είχαν πολύ καλή κλινική πορεία µε εξάλειψη της ισχαιµικής, µη νεκρωµένης περιοχής του εγκεφάλου.

Δημοσίευση

Το Φεβρουάριο του 2014 δηµοσιεύθηκε στην επιστηµονική επιθεώρηση STROKE µελέτη της Cleveland Clinic των ΗΠΑ, στην οποία εφαρµόστηκε το συνδυαστικό πρωτόκολλο Αξονικής - Μαγνητικής τοµογραφίας σε ασθενείς µε οξύ ισχαιµικό εγκεφαλικό επεισόδιο.

Η µέθοδος αυτή συγκρίθηκε µε τη µέχρι τώρα καθιερωµένη απεικόνιση του οξέως ισχαιμικού εγκεφαλικού.

 Η µελέτη αποκάλυψε ότι σχεδόν τριπλάσιοι ασθενείς με εγκεφαλικό είχαν καλύτερη κλινική πορεία 30 ηµέρες µετά την επείγουσα αντιµετώπιση σε σύγκριση µε αυτούς που µελετήθηκαν µε την καθιερωµένη µέθοδο και η θνησιµότητά τους έπεσε στο µισό. Επίσης, απέδειξαν ότι το συνδυαστικό πρωτόκολλο δεν καθυστερεί την έναρξη της θεραπείας σε σχέση µε το καθιερωµένο έως τώρα. Περίπου 50% των ασθενών με εγκεφαλικό επεισόδιο, οι οποίοι µε βάση το παλαιό πρωτόκολλο ήταν υποψήφιοι για επείγουσα θεραπεία, το νέο πρωτόκολλο έδειξε ότι δεν ήταν, αντίθετα, εάν ακολουθείτο επείγουσα θροµβόλυση, ήταν υποψήφιοι για επιπλοκές. Η µελέτη αυτή επιβεβαιώνει το πρωτοποριακό πρωτόκολλο που εφαρµόζει το τµήµα Αξονικής - Μαγνητικής Τοµογραφίας στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών εδώ και δύο χρόνια.

Δρ. Νικόλαος Μποντόζογλου, Διευθυντής Τµήµατος Αξονικού & Μαγνητικού Τοµογράφου Ιατρικού Κέντρου Αθηνών.