Διαβητικό Πόδι: Όσα πρέπει να γνωρίζετε

Γράφει ο  Γεώργιος Σ. Κούστας, M.D., PhD, Αγγειοχειρουργός, T. fellow of M.G.H. HARVARD MEDICAL SCHOOL, Διευθυντής Αγγειοχειρουργικής Κλινικής στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, Ιδρυτής των κλινικών «Διαβητικό Πόδι» στο όμιλο Ιατρικού Αθηνών

Με τον όρο «Διαβητικό Πόδι» εννοούμε αλλοιώσεις στο πόδι που γίνονται από τον αστράγαλο μέχρι και τα δάκτυλα λόγω του διαβήτη. Χαρακτηρίζεται από μείωση αισθητικότητας, παραμόρφωση των δακτύλων και του πέλματος, που οδηγεί σε πίεση των μεταρσίων και δημιουργία κάλων, έλκους, οστεομυελίτιδας και γάγγραινας.

Το διαβητικό πόδι αποτελεί την κύρια αιτία εισαγωγής των διαβητικών στα νοσοκομεία, ενώ η ίδια η νόσος είναι προληπτή.

Παγκοσμίως υπάρχουν 387 εκατομμύρια διαβητικοί, ήτοι το 8,3% του παγκόσμιου πληθυσμού.

1.200.000 άνθρωποι με διαβήτη τύπου Ι και ΙΙ υπάρχουν στην Ελλάδα.

Δέκα (10)  ακρωτηριασμοί σε διαβητικούς γίνονται κάθε μέρα στην Ελλάδα.

Κάθε 30 δευτερόλεπτα χάνεται ένα πόδι διαβητικού ή τμήμα αυτού σε ολόκληρο τον κόσμο.

20% των ατόμων με έλκος στο πόδι, θα χάσει το πόδι του λόγω γάγγραινας τα επόμενα τρία χρόνια.  

Τα ανωτέρω αποτέλεσαν και την αιτία ανάπτυξης οργανωμένων κλινικών «Διαβητικό Πόδι» για την αντιμετώπιση αυτής της μάστιγας.

Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί μία διαταραχή του μεταβολισμού του σακχάρου, του λίπους και των πρωτεϊνών, προσβάλλει κάθε όργανο, αλλά οι κύριες εκδηλώσεις συνοψίζονται σε μία χαρακτηριστική «τριάδα»: 1. Νευροπάθεια 2. Αγγειοπάθεια 3. Μείωση αντοχής στις λοιμώξεις. Όλα τα ανωτέρω συμπτώματα του διαβήτη, μαζί με τις αλλοιώσεις στις αρθρώσεις (Νευροπαθητική αρθροπάθεια), προκαλούν μυϊκή αδυναμία, μεγάλη παραμόρφωση του ποδιού, ανάπτυξη έλκους (Νευροπαθητικό έλκος), που λόγω της έλλειψης πόνου παραβλέπεται και οδηγείται σε μόλυνση του οστού (οστεομυελίτις) και τελικά ακρωτηριασμό.

Η νευροπάθεια προσβάλλει τα αισθητικά και τα κινητικά νεύρα, προκαλώντας μία πολυνευροπάθεια, όπου ο ασθενής χάνει την αίσθηση του πόνου, της πιέσεως και της θέσης του ποδιού. Το διαβητικό πόδι δεν ιδρώνει, οι τρίχες χάνονται, οι μυς ατροφούν και επικρατεί το αίσθημα καυσιαλγίας. Η διαβητική νευροπάθεια μπορεί να προληφθεί με τον καλό έλεγχο του σακχάρου του αίματος, δηλαδή με τη σωστή ρύθμιση του Σακχαρώδη Διαβήτη.

Η διαβητική αγγειοπάθεια (στένωσις των αγγείων) προκαλεί βλάβη στο μηχανισμό θρέψης των ιστών από τα αγγεία, με αποτέλεσμα  να μην αιματώνεται σωστά το διαβητικό πόδι. Έτσι, βλέπουμε φυσιολογικά αγγεία στο διαβητικό και συγχρόνως γάγγραινα λόγω κάποιου παραμελημένου τραυματισμού. Συνέπειες της διαβητικής αγγειοπάθειας είναι ο διαβητικός να μην μπορεί να περπατήσει, το χρώμα του ποδιού αλλάζει και τα νύχια πάχονται ή αλλάζουν σχήμα.

Επίσης, ο διαβητικός είναι συχνά ευαίσθητος στις λοιμώξεις με κίνδυνο να υποστεί πολυμικροβιακή λοίμωξη, αφού η άμυνα του οργανισμού του είναι αρκετά μειωμένη.

Για να προληφθεί μία λοίμωξη στα πόδια, θα πρέπει ο διαβητικός να περιποιείται καθημερινά τα πόδια του με συγκεκριμένες οδηγίες και να χρησιμοποιεί ένα καθρεπτάκι στο δάπεδο, ώστε να παρατηρεί τις πατούσες, τις πτέρνες και τα δάκτυλα.

Εφόσον ο διαβητικός παρατηρήσει ότι στα πόδια του έχει σπάσει το δέρμα ή υπάρχει έλκος ή ότι υπάρχουν κάλοι, φουσκάλες, φυσαλίδες ή ότι μυρίζει ή ότι έχει αλλάξει το χρώμα του ποδιού ή έχει αλλοιωθεί η μορφή του και είναι πρησμένο, αλλά και ότι δεν μπορεί να ρυθμιστει ο σακχαρωδης διαβήτης, τότε επιβάλλεται να επισκεφθεί την εξειδικευμένη κλινική «Διαβητικό Πόδι».

Οι τελευταίες εξελίξεις και τεχνικές στην αντιμετώπιση των αγγειακών παθήσεων στο «διαβητικό πόδι» είναι η Αγγειοπλαστική, ο συνδιασμός Laser και Αγγειοπλαστικής και το Ενδαρτηριακό Laser.

Με τις τεχνικές αυτές έχουν μειωθεί οι ακρωτηριασμοί διαβητικών ποδιών σε ποσοστό πάνω από 90%.

Επειδή το «διαβητικό πόδι», αποτελεί τοπική εκδήλωση μίας συστηματικής νόσου, σήμερα υπάρχουν εξειδικευμένες κλινικές με το χαρακτηριστικό τίτλο «κλινική Διαβητικό Πόδι». Αποτελούνται από μία ομάδα ειδικών επιστημόνων, όπως αγγειοχειρουργοί, λοιμωξιολόγοι, διαβητολόγοι, επεμβατικοί ακτινολόγοι, ορθοπεδικοί, μικροχειρουργοί, ειδικοί νοσηλευτές που εξειδικεύονται σε αυτό το αντικείμενο και συνεργάζονται στενά ώς «teamwork».

Εδώ και τέσσερα χρόνια, λειτουργεί ήδη πρότυπη «Κλινική Διαβητικό Πόδι» στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών από 14μελή ομάδα εξειδικευμένων επιστημόνων, με Διευθυντή τον αγγειοχειρουργό κ. Γ. Κούστα, MD, Ph.D, Διευθυντή Aγγειοχειρουργικής Kλινικής του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών και ιδρυτή των κλινικών «Διαβητικό Πόδι» στον όμιλο Ιατρικού Αθηνών.

Στα 4 χρόνια λειτουργίας της «Κλινικής Διαβητικό Πόδι» έχουν νοσηλευτεί και θεραπευτεί επιτυχώς πάνω από 750 διαβητικοί ασθενείς με σοβαρό πρόβλημα στα