Βιταμίνη D και άσθμα στην παιδική ηλικία

Από την Αναστασία Φίλιου, Παιδίατρο - Παιδοπνευμονολόγο, Επιστημονικό Συνεργάτη του Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών

Τί γνωρίζουμε για την βιταμίνη D;

H βιταμίνη D είναι γνωστή ως βιταμίνη του ήλιου εφόσον η βασική της πηγή για το σώμα μας είναι η σύνθεση της στο δέρμα μετά την έκθεση του στον ήλιο. Μικρή ποσότητα βιταμίνης D προέρχεται από τις τροφές, όπως λιπαρά ψάρια (π.χ. σολομός), το μουρουνέλαιο, τα αυγά κι εμπλουτισμένα γαλακτοκομικά προϊόντα. Ο πιο βασικός και καλύτερα μελετημένος ρόλος της βιταμίνης αυτής έχει να κάνει με την ανάπτυξη και υγεία των οστών. Βοηθά στην απορρόφηση του ασβεστίου και του φωσφόρου, μέταλλα ζωτικής σημασίας για τον σχηματισμό των οστών. Επομένως, η επάρκεια της στα παιδία (επαρκή επίπεδα στο αίμα) είναι εξαιρετικά σημαντική για την φυσιολογική σκελετική τους ανάπτυξη.

Τα τελευταία χρόνια μελετάται όλο και περισσότερο η ρυθμιστική δράση της βιταμίνης D και σε άλλα συστήματα όπως το ανοσοποιητικό και το αναπνευστικό.

Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η βιταμίνη D σχετίζεται με την προδιάθεση για λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος. Η βιταμίνη D ενισχύει την εγγενή ανοσία, δηλαδή την έμφυτη και πρώτη γραμμή άμυνας του οργανισμού μας σε μικροοργανισμούς η οποία είναι πρωταρχικής σημασίας για την αποτελεσματική αναχαίτηση των λοιμώξεων.  Ένα τυπικό παράδειγμα λοιμώδους νοσήματος που έχει συσχετισθεί με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D είναι η φυματίωση. Η έκθεση στον ήλιο και η χορήγηση βιταμίνης D έχουν ευεργετική θεραπευτική επίδραση στη φυματίωση κάτι το οποίο υποδεικνύει το ρόλο της βιταμίνης αυτής στο ανοσοποιητικό μας σύστημα.

H βιταμίνη D αναδεικνύεται ως σημαντική για την ανάπτυξη και την λειτουργία των πνευμόνων τόσο στην ενδομήτρια ζωή όσο και στην πρώιμη παιδική ηλικία. Η δράση της βιταμίνης D εμπλέκεται σε πολλαπλές διεργασίες όπως η ανάπτυξη φλεγμονής που μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη του βρογχικού άσθματος.

Τί είναι το βρογχικό άσθμα;

Το βρογχικό άσθμα είναι η συνηθέστερη χρόνια νόσος στην παιδική ηλικία. Χαρακτηρίζεται από χρόνια φλεγμονή των αεραγωγών και βρογχική υπεραντιδραστικότητα. Η βρογχική υπεραντιδραστικότητα αποτελεί μία υπέρμετρη αντίδραση των αεραγωγών μετά την έκθεση σε κάποιους παράγοντες όπως π.χ. αλλεργιογόνα ή λοιμώξεις, παρουσιάζοντας βρογχόσπασμο. Τα τυπικά συμπτώματα του βρογχικού άσθματος είναι η συρίττουσα αναπνοή (αναπνοή με ήχο σφυρίγματος), η δύσπνοια, ο βήχας και το βάρος στο στήθος. Ως προς την αιτιολογία του το άσθμα είναι μία πολυπαραγοντική νόσος.

Σχετίζεται η βιταμίνη D με το βρογχικό άσθμα στην παιδική ηλικία;

• Οι σοβαρές λοιμώξεις του αναπνευστικού στα πρώτα χρόνια ζωής σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο για την ανάπτυξη άσθματος. Επίσης, οι ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού αποτελούν το πιο συνηθισμένο αίτιο κρίσης άσθματος στην παιδική ηλικία. Η ανεπάρκεια βιταμίνης D συνεπάγεται αυξημένο κίνδυνο για σοβαρές λοιμώξεις του αναπνευστικού.
• Έχει παρατηρηθεί μία φθίνουσα κλίση του ποσοστού του παιδικού πληθυσμού που πάσχει από άσθμα από τη βόρεια προς τη νότια Ευρώπη, δηλαδή από περιοχές με το μικρότερο έως το μεγαλύτερο βαθμό έκθεσης σε ηλιοφάνεια. Ωστόσο, τα ευρήματα που αναφέρονται στη βιβλιογραφία σχετικά με το ρόλο της βιταμίνης D στο βρογχικό άσθμα είναι αντιφατικά. Δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα σχετικά με την προστατευτική δράση της βιταμίνης αυτής κατά του άσθματος στην παιδική ηλικία. Συνεπώς, δεν υπάρχει τεκμηριωμένη ένδειξη για τη χορήγηση συμπληρώματος βιταμίνης D για την πρόληψη ή τη θεραπεία του άσθματος.
• Συστήνεται όμως η έκθεση στο ηλιακό φως σε συνδυασμό με μία διατροφή πλούσια σε βιταμίνη D και η τακτική παρακολούθηση με στόχο την πρόληψη της ανεπάρκειας της βιταμίνης D, κι άρα την υγεία των οστών και τη μείωση του κινδύνου λοιμώξεων του αναπνευστικού.