Πώς επηρεάζουν οι καρδιοπάθειες το γυναικείο φύλο;

Γράφει η  Αγγελική Ελευθερίου, Καρδιολόγος, Διευθύντρια Καρδιολογικής Κλινικής, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών

Τα καρδιαγγειακά νοσήματα παραμένουν η κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως παρά την ανάπτυξη νέων θεραπευτικών μεθόδων. Επικαιροποιημένα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι κάθε 60 δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος χάνει τη ζωή του από καρδιαγγειακό επεισόδιο. Το 2019 οι καρδιαγγειακές παθήσεις ήταν υπεύθυνες για το 30% των θανάτων παγκοσμίως.  

Η αντίληψη ότι η καρδιαγγειακή νόσος προσβάλλει κατά βάση το ανδρικό φύλο που επικρατεί μέχρι σήμερα είναι λανθασμένη. Η καρδιαγγειακή νόσος αποτελεί την πρώτη παγκόσμια αιτία θανάτου στις γυναίκες και είναι επτά φορές πιo θανατηφόρα από τον καρκίνο του μαστού.

Το κύριο σύμπτωμα της καρδιαγγειακής νόσου στο γυναικείο φύλο είναι ο πόνος στο στήθος (στηθάγχη) με αντανάκλαση στη γνάθο. Άλλα άτυπα συμπτώματα που εμφανίζουν οι γυναίκες ιδιαίτερα μεγαλύτερης ηλικίας είναι: κόπωση, δύσπνοια, ταχυκαρδία, αίσθημα παλμών, ζάλη, ναυτία, εφίδρωση (άνευ αιτίας), αιμωδίες άνω άκρων, κεφαλαλγία, απώλεια όρεξης, διαταραχές ύπνου, βήχας.

Οι γυναίκες όπως και οι άντρες βάλλονται κυρίως από στεφανιαία νόσο – μικραγγειακή ισχαιμία, αρρυθμίες, βαλβιδοπάθειες, συγγενείς καρδιοπάθειες και καρδιακή ανεπάρκεια. Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα ο τομέας της καρδιογκολογίας που έχει ως σκοπό τη διατήρηση της καρδιακής λειτουργίας στις ασθενείς που λαμβάνουν χημειοθεραπευτικά  φάρμακα.

Ποιοί είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες για εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου στις γυναίκες;

Ο βασικός παράγοντας είναι το μεταβολικό σύνδρομο με τις τέσσερις παραμέτρους του (παχυσαρκία, υπερλιπιδαιμία, σακχαρώδης διαβήτης, υπέρταση).  Το κάπνισμα, η μετεμμηνοπαυσιακή κατάθλιψη, τα αυτοάνοσα νοσήματα, η υπνική άπνoια, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και η αντισυλληπτική θεραπεία αποτελούν δυνητικά επιβαρυντικούς παράγοντες για την εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου στις γυναίκες. Επίσης, ο μέσος όρος ζωής των γυναικών είναι μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο των ανδρών οπότε αναμένεται να εμφανίσουν καρδιακά προβλήματα. Επιπλέον, η άσκηση μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής νόσου περισσότερο στις γυναίκες απ΄ ότι στους άνδρες. Ωστόσο ,πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι στις Η.Π.Α το 25% των γυναικών δεν ασκείται καθόλου. 

Γιατί οι γυναίκες είναι επιρρεπείς στην εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου;

Υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων.

1. Το καρδιαγγειακό σύστημα των γυναικών διαφέρει ανατομικά από το αντίστοιχο των ανδρών. Οι γυναίκες έχουν μικρότερης διαμέτρου καρδιακές κοιλότητες και  αιμοφόρα αγγεία  από τους άνδρες και η ποσότητα των ερυθρών αιμοσφαιρίων τους είναι λιγότερη από την αντίστοιχη των ανδρών. Επιπλέον, είναι ευάλωτες στις απότομες πτώσεις της αρτηριακής πίεσης και διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης σιωπηρής ισχαιμίας (ισχαιμικό επεισόδιο χωρίς εμφανή συμπτώματα) και θανάτου από αυτήν. Ωστόσο, στο ορμονικό σύστημά τους κυριαρχούν τα οιστρογόνα (τα οποία αποτρέπουν τη στεφανιαία αγγειοσύσπαση και θρόμβωση) και για αυτό το λόγο παρουσιάζουν συμπτώματα καρδιαγγειακής νόσου δέκα χρόνια αργότερα από τους άνδρες.
2. H διαγνωστική και θεραπευτική αντιμετώπιση των γυναικών που έχουν καρδιαγγειακή νόσο διαφέρει από την αντίστοιχη των ανδρών στα εξής:

Η στεφανιογραφία δεν είναι πάντα διαγνωστική στις γυναίκες. Επί αρνητικών αποτελεσμάτων αλλά υπαρκτών συμπτωμάτων θα πρέπει να προγραμματιστεί περαιτέρω έλεγχος.

• Οι γυναίκες εμφανίζουν συχνότερα δυσανεξία στους α-ΜΕΑ (αντιυπερτασική αγωγή)
• Η χορήγηση στατινών (αντιλιπιδαιμική αγωγή) μπορεί να εμφανίσει συχνότερα παρενέργειες στο γυναικείο φύλο
• Οι γυναίκες σπανιότερα υποβάλλονται σε θεραπεία με ασπιρίνη και στατίνες για την πρόληψη μελλοντικών καρδιακών προσβολών. Ωστόσο, μελέτες δείχνουν ότι τα οφέλη είναι παρόμοια και για τα δύο φύλα.
• Οι γυναίκες έχουν μικρότερες πιθανότητες να υποβληθούν σε αορτοστεφανιαία παράκαμψη (by-pass) γιατί παρουσιάζουν συχνότερα αθηρωματική νόσο σε μικραγγειακό επίπεδο.

Καρδιολογικά Κέντρα διεθνούς κύρους (CLEVELAND CLINIC,MAYO CLINIC) συστήνουν για πρόληψη εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου στις γυναίκες τα κάτωθι:

• Υγιεινή διατροφή : Αποφυγή λιπαρών τροφών και άλατος, τήρηση της μεσογειακής διατροφής, και περιορισμός ποσότητας
• Αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ
• Άσκηση και διατήρηση κανονικού βάρους
• Διαχείριση άγχους
• Διακοπή καπνίσματος
• Διόρθωση προδιαθεσικών παραγόντων κινδύνου (αρτηριακή πίεση, σάκχαρο, χοληστερόλη)
• Τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής

Έρευνες έχουν αποδείξει ότι τέσσερις στις πέντε περιπτώσεις καρδιοπάθειας μπορούν να προληφθούν. Έγκειται λοιπόν στην ατομική υπευθυνότητα της κάθε γυναίκας η σωστή ενημέρωση, παρακολούθηση και βελτίωση των παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο ώστε να μην προσβληθεί από αυτή τη νόσο κατά τη διάρκεια της ζωής της.