Ενδιαφέροντα, νεότερα δεδομένα για την επίδραση της παχυσαρκίας στο καρδιαγγειακό ανθρώπινο σύστημα.

Γράφει Δρ. Αγγελική Ελευθερίου, Ειδικός Καρδιολόγος, Διευθύντρια Καρδιολογικής Κλινικής, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών

• Πόσο διαδεδομένο είναι το πρόβλημα της παχυσαρκία
•  

Η παχυσαρκία αποτελεί ένα – αυξανόμενης σημασίας –  πρόβλημα υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο. Σύμφωνα με τα δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το 39% του συνολικού πληθυσμού των ενηλίκων (>18 χρονών) είναι υπέρβαροι και από αυτούς  το 13% είναι παχύσαρκοι.

• Ποιος είναι ο δείκτης μέτρησης της παχυσαρκίας;

Το BMI (body mass index) είναι ο διεθνούς αναγνωρισμένος δείκτης υπολογισμού της παχυσαρκίας. Είναι το πηλίκο του βάρους του ατόμου (σε κιλά) προς το ύψος του (σε μέτρα) στο τετράγωνο. 

<18,5 = Λιποβαρής

18,5 – 24,9 = φυσιολογικό βάρος

25 – 29,9 = υπέρβαρος

>30 παχύσαρκος

• Ποια είναι η επίδραση της παχυσαρκίας στο καρδιαγγειακό σύστημα;

​Η επίδραση της παχυσαρκίας στο καρδιαγγειακό σύστημα είναι ισχυρή και πολυεπίπεδη:

Ο λιπώδης ιστός απελευθερώνει κυτοκίνες οι οποίες αυξάνουν την αντίσταση στην ινσουλίνη, προάγουν τη δυσλειτουργία του ενδοθηλίου, προκαλούν υπερπηκτικότητα και συστηματική φλεγμονή και  επομένως διευκολύνουν τη δημιουργία της αθηρωματικής πλάκας.

Σύμφωνα με μελέτες, η ύπαρξη παχυσαρκίας σε ένα άτομο επί δύο συνεχόμενες δεκαετίες αποτελεί έναν επιπρόσθετο παράγοντα κινδύνου για στεφανιαία νόσο (ΣΝ). Η αύξηση του ΣΒ κατά 10Kg αυξάνει τον κίνδυνο ΣΝ κατά 12%, αυξάνει τη συστολική αρτηριακή πίεση κατά 3mmHg και τη διαστολική πίεση κατά 2.3 mmHg.

Οι δομικές και λειτουργικές αλλαγές στην καρδιά των παχύσαρκων ατόμων επιδεινώνουν την καρδιακή λειτουργία και είναι υπεύθυνες για τη δημιουργία καρδιακής ανεπάρκειας.

Τέλος, πολλαπλές μελέτες καταδεικνύουν τη σύνδεση της παχυσαρκίας με τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιακών αρρυθμιών και με τον  αιφνίδιο θανάτο. Από τα λεγόμενα του Ιπποκράτη (4^ο  αιώνας π.Χ.) ήταν γνωστό ότι «ο αιφνίδιος θάνατος ήταν πιο συχνός στους παχύσαρκους ανθρώπους απ’ ότι στους αδύνατους» ₍₂₎

• Ποιό είναι το παράδοξο φαινόμενο της παχυσαρκίας;

Όπως προαναφέρθηκε, η παχυσαρκία συνδέεται άμεσα με την εμφάνιση καρδιαγγειακών ανωμαλιών, παρά ταύτα, όμως, σε ασθενείς που πάσχουν ήδη από καρδιαγγειακές νόσους το αυξημένο ΣΒ συνδέεται με καλύτερα και όχι με χειρότερα προγνωστικά επιβίωσης όπως θα αναμενόταν. Αυτή η παραδοξολογία οφείλεται (σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα) σε πολλαπλούς παράγοντες. Οι παχύσαρκοι ασθενείς έχουν αυξημένα επίπεδα λιποπρωτεϊνών και μπορούν να εξουδετερώσουν τις κυκλοφορούσες κυτοκίνες, οπότε μειώνεται η συγκέντρωση των αντιφλεγμονωδών παραγόντων στο σώμα τους και έτσι πιθανώς προστατεύονται από αρρυθμιογόνα επεισόδια. Επίσης, το προϋπάρχον πλεονάζον λίπος τροφοδοτεί με ενέργεια τα άτομα αυτά οπότε δεν χρειάζεται να καταναλώνουν το μυϊκό τους ιστό (αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους  ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια που έχουν έντονη καταβολική δραστηριότητα). Επιπροσθέτως νεότερα δεδομένα αποδεικνύουν ότι οι παχύσαρκοι ασθενείς έχουν στεφανιαία αγγεία μεγάλου εύρους και  ωφελούνται περισσότερο από τους αδύνατους ασθενείς (που τα αγγεία τους είναι στενότερα) στην περίπτωση της αγγειοπλαστικής. ₍₃₎ 

• Καλύτερα τα 2 F (Fat and Fit = παχύς και δραστήριος) από τα 2 L (Lean and Lasy = αδύνατος και αδρανής)

Μέχρι σήμερα όλες οι μελέτες δείχνουν ότι τα υπέρβαρα άτομα με χαμηλό επίπεδο καρδιοαναπνευστικής φυσικής κατάστασης έχουν αυξημένο κίνδυνο θνητότητας από καρδιαγγειακή νόσο. Όταν όμως αθλούνται και έχουν μέτρια ή πολύ καλή καρδιοαναπνευστική φυσική κατάσταση έχουν μικρότερο κίνδυνο θνητότητας από τα άτομα που έχουν μεν φυσιολογικό σωματικό βάρος αλλά είναι αδρανή.

Άρα μόνο η ρύθμιση του σωματικού βάρους χωρίς την άθληση δεν είναι ικανή να βελτιώσει το προσδόκιμο επιβίωσης (από καρδιαγειακής άποψης). ₍₄₎

1. The Impact of Obesity on the Cardiovascular System Review article Journal of diabetes Research 2018
2. Obesity as an independent risk factor for Cardiovascular disease : a 26 – year follow up of participants in the Framingham Heart Study Circulation vol 67, 1983
3. Association of body mass index with outcome after percutaneous coronary intervention The American Journal of Cardiology, 2003
4. Obesity and Cardiovascular Disease Circulation Research 2016