COVID-19: Εμβόλια και μετάλλαξη Δέλτα

Οι μεταλλάξεις του ιού SARS-CoV-2 χαρακτηρίζονται από μεταλλάξεις σε ορισμένα αμινοξέα της πρωτεΐνης ακίδας του, αλλάζοντας έτσι τη δομή της, και κατ’ επέκταση μειώνοντας την αποτελεσματικότητα των αντισωμάτων. Κύριο χαρακτηριστικό της μετάλλαξης Δέλτα (Β.1.617.2) είναι η υψηλή μεταδοτικότητα σε πολύ σύντομο χρόνο έκθεσης, σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών. Η εμφάνιση της μετάλλαξης Δέλτα έχει αλλάξει τα επιδημιολογικά δεδομένα και απειλεί κυρίως τους ανεμβολίαστους, προκαλώντας έτσι ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων, ιδίως στην παιδική και εφηβική ηλικία. Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature, μελετά την ευαισθησία της μετάλλαξης Δέλτα έναντι μονοκλωνικών αντισωμάτων εγκεκριμένων για την αντιμετώπιση της νόσου COVID-19, έναντι αντισωμάτων από νοσούντες ασθενείς και έναντι αντισωμάτων κατόπιν εμβολιασμού. Σύμφωνα με τα τωρινά δεδομένα:

• Η μετάλλαξη Δέλτα σε εργαστηριακό επίπεδο, φάνηκε ανθεκτική έναντι ορισμένων μονοκλωνικών αντισωμάτων.
• Στους νοσούντες ασθενείς, έως και 12 μήνες μετά τα συμπτώματα, παρατηρήθηκε μείωση της αποτελεσματικότητας των αντισωμάτων έως και 4 φορές σε σχέση με τη μετάλλαξη Άλφα (Β.1.1.7).
• Οι οροί από άτομα που έλαβαν μόνο μία δόση των εμβολίων Pfizer ή AstraZeneca, δεν φάνηκαν να έχουν προστασία έναντι της μετάλλαξης Δέλτα. Αντιθέτως,  δύο δόσεις των εμβολίων αυτών δημιουργούν ικανή άμυνα στο 95% των εμβολιασμένων. 
• Η αποτελεσματικότητα των αντισωμάτων έναντι της μετάλλαξης Δέλτα μειώνεται 3 έως 5 φορές σε σχέση με τη μετάλλαξη Άλφα.

Σύμφωνα με τους διεθνείς Οργανισμούς ΕΜΑ, FDA, όσον αφορά στην αποτελεσματικότητα των τεσσάρων διαθέσιμων εμβολίων στην Ε.Ε., είναι και τα τέσσερα αποτελεσματικά σε υψηλό ποσοστό έναντι της μετάλλαξης Δέλτα. Πιο συγκεκριμένα, η μελέτη παρατήρησης περίπου 14.000 περιστατικών από το Public Health England (PHE) έδειξε ότι το εμβόλιο της Pfizer/BioNTech, και κατ’ επέκταση της Moderna, αγγίζουν το ποσοστό αποτελεσματικότητας έναντι της σοβαρής νόσου και της ανάγκης εισαγωγής για νοσηλεία στο νοσοκομείο του 96%, ενώ το AstraZeneca φτάνει το 92% μετά τη χορήγηση και των δύο δόσεων. Το μονοδοσικό εμβόλιο της Johnson & Johnson αγγίζει το ποσοστό προστασίας του 85%. Σύμφωνα με την Meaghan Kall, επιδημιολόγο του PHE, στο Ηνωμένο Βασίλειο όπου ναι μεν κυριαρχεί η μετάλλαξη Δέλτα, αλλά πάνω από το 50% του πληθυσμού έχει εμβολιαστεί, ο ρυθμός καταγραφής των νέων θανάτων από τον ιό SARS-CoV-2 είναι 20 φορές χαμηλότερος συγκριτικά με το υψηλότερο ποσοστό που έχει έως και σήμερα καταγραφεί. Πρόσφατα, οι FDA και EMA ενέκριναν το εμβόλιο της Pfizer/BioNTech για παιδιά 12-15 ετών, ενώ ο ΕΜΑ ενέκρινε το εμβόλιο της Moderna για παιδιά 12-17 ετών. Οι κλινικές δοκιμές επεκτείνονται και για παιδιά ηλικίας 5-11 ετών. 

Παρ΄ όλα αυτά, ακόμη τίθεται το ερώτημα για το κατά πόσον τα εμβόλια κατά της COVID-19 παραμένουν το ίδιο αποτελεσματικά στην αποτροπή της μόλυνσης, της μετάδοσης και της διασποράς του ιού. Οι μέχρι τώρα μελέτες παρατήρησης στο Ηνωμένο Βασίλειο έδειξαν ότι δύο δόσεις του εμβολίου της Pfizer ήταν 88% αποτελεσματικές κατά της συμπωματικής νόσησης από τη μετάλλαξη Δέλτα, ενώ μελέτη παρατήρησης από τη Σκωτία έδειξε ποσοστό αποτελεσματικότητας 79%. Ακόμη αναμένονται στοιχεία αποτελεσματικότητας στον πραγματικό κόσμο από τα υπόλοιπα εμβόλια. Η Moderna ανέφερε ενθαρρυντικά αποτελέσματα από εργαστηριακές δοκιμές, κατά της μετάλλαξης Δέλτα, καθώς το εμβόλιό της παρουσιάζει διπλή μείωση των εξουδετερωτικών αντισωμάτων. Η Johnson & Johnson από την άλλη, ανέφερε ότι το εμβόλιό της προσφέρει «ισχυρή προστασία» κατά της νόσου. 

Δεδομένης της επιτακτικής ανάγκης για επιτάχυνση της παγκόσμιας προσπάθειας, ως προς την επίτευξη ανοσίας έναντι της COVID-19, τα δεδομένα αυτά υποδεικνύουν ότι θα πρέπει να υπάρχει συνεχής εγρήγορση, αναφορικά με τη μετάλλαξη Δέλτα, η οποία και στη χώρα μας εξαπλώνεται με ταχύτατους ρυθμούς. Ο έγκαιρος πλήρης εμβολιασμός, αλλά και η άνευ παλινδρομήσεων χρήση της προστατευτικής μάσκας, μπορούν να συμβάλουν αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της κατάστασης. Η πλέον σημαντική προτεραιότητα της διεθνούς κοινότητας θα πρέπει να αποτελεί η αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης σε παγκόσμιο επίπεδο. 

Βιβλιογραφία

1. Planas, D., Veyer, D., Baidaliuk, A. et al. Reduced sensitivity of SARS-CoV-2 variant Delta to antibody neutralization. Nature. 2021. DOI: 10.1038/s41586-021-03777-9 
2. Vasileiou E, Simpson CR, Shi T. Interim findings from first-dose mass COVID-19 vaccination roll-out and COVID-19 hospital admissions in Scotland: a national prospective cohort study. Lancet. 2021;397: 1646-1657
3. Bernal JL, Andrews N, Gower C, et al. Effectiveness of Covid-19 Vaccines against the B.1.617.2 (Delta) Variant. NEJM. 2021. DOI: 10.1056/NEJMoa2108891
4. GOV.UK. Vaccines highly effective against hospitalisation from Delta variant. 2021. Available at: https://www.gov.uk/government/news/vaccines-highly-effective-against-hos...
5. WHO. Delta variant and vaccines. 2021. Available at: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/media-re...
6. EMA. COVID-19 vaccine Spikevax approved for children aged 12 to 17 in EU. 2021. Available at: https://www.ema.europa.eu/en/news/covid-19-vaccine-spikevax-approved-chi...
7. Public Health England. SARS-CoV-2 variants of concern and variants under investigation in England Technical briefing 17. 2021. Available at: https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploa...
8. Maltezou HC, Pavli A, Dedoukou X, et al. Determinants of intention to get vaccinated against COVID-19 among healthcare personnel in hospitals in Greece. Infect Dis Health. 2021;26(3): 189-197. doi: 10.1016/j.idh.2021.03.002. 
9. Γαργαλιάνος Π. Εμβόλια για τον Covid-19: βασικά στοιχεία που πρέπει να γνωρίζετε. Ιατρικός Κόσμος. 2021. Available at: /el/content/emvolia-gia-ton-covid-19-vasika-stoihe...