Ως πρόωρος τοκετός ορίζεται η παρουσία επώδυνων ψηλαφητών συστολών της μήτρας με επαρκή συχνότητα και ένταση, ώστε να προκαλούν αλλαγές στον τράχηλο της μήτρας πριν από τη συμπλήρωση των 37 εβδομάδων της κύησης, μετά από τις οποίες θεωρείται ένα νεογνό τελειόμηνο.

Ο πρόωρος τοκετός αφορά περίπου το 12% των κυήσεων.

Οι ακριβείς μηχανισμοί του πρόωρου τοκετού δεν είναι μέχρι σήμερα γνωστοί, αλλά οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο περιλαμβάνουν τα εξής:

• Ηλικία (εφηβεία, προχωρημένη ηλικία της μητέρας)
• Χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση
• Φυλή (Αφρικανική – Αμερικανική)
• Γνωστές ανωμαλίες της μήτρας (ανεπάρκεια τραχήλου, συγγενείς διαταραχές, ινομυώματα)
• Τραυματισμός (τροχαία, πτώσεις, ενδοοικογενειακή βία)
• Κάπνισμα
• Πλημμελής θρέψη και χαμηλός δείκτης μάζας σώματος
• Λοιμώξεις του ουροποιογεννητικού συστήματος
• Λοιμώξεις άλλων συστημάτων (π.χ. πνευμονία, ελονοσία, τυφοειδής πυρετός)
• Πρόωρη ρήξη των υμένων
• Αύξηση μεγέθους της μήτρας (πολύδυμη κύηση, υδράμνιο)
• Αιμορραγία πριν τις 24 εβδομάδες
• Συμβάματα που σχετίζονται με οξεία κοιλία (σκωληκοειδίτιδα, ρήξη κύστης ωοθήκης)
• Βραχύς τράχηλος
• Προηγούμενο χειρουργείο τραχήλου (κωνοειδής εκτομή)
• Προηγούμενος πρόωρος τοκετός ή προηγηθείσα αποβολή 2ου τριμήνου
• Ιστορικό επαναλαμβανόμενων διακοπών κύησης

Πρόβλεψη Πρόωρου Τοκετού

Σήμερα είμαστε σε θέση να προβλέψουμε τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού με διάφορες μεθόδους. Αρχικά με τη μέτρηση του μήκους του τραχήλου της μήτρας με το διακολπικό υπερηχογράφημα, και στη συνέχεια με τον προσδιορισμό διαφόρων βιοχημικών παραμέτρων, όπως η εμβρυϊκή φιμπρονεκτίνη, η οποία ανιχνεύεται με ειδικά κιτ από τις εκκρίσεις του κόλπου.

Παρεμβάσεις για την Πρόληψη του Πρόωρου Τοκετού

Ο πρόωρος τοκετός μπορεί να προληφθεί μέσα από συγκεκριμένες παρεμβάσεις, όπως:

• Η περίδεση τραχήλου, η οποία πραγματοποιείται σε περιπτώσεις που ο τράχηλος της μήτρας ανεπαρκεί (ανιχνεύεται κοντός στο υπερηχογράφημα) και μπορεί να είναι προφυλακτική (περίπου στις 14 εβδομάδες της κύησης) ή επείγουσα (όταν διαπιστωθούν εξάλειψη και διαστολή του τραχήλου). Η περίδεση τραχήλου γίνεται στο χειρουργείο με γενική αναισθησία και τοποθέτηση ενός ράμματος κυκλοτερώς γύρω από το έσω στόμιο του τραχήλου.
• Η έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπιση της βακτηριδιακής κολπίτιδας πριν την 20η εβδομάδα κύησης. Η τελευταία πραγματοποιείται με καλλιέργεια του κολπικού υγρού και τοπική συνήθως χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής.
• Η χορήγηση προγεστερόνης, η οποία χορηγείται από τον κόλπο (200 mg) προκειμένου να μειώσει τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού σε εγκύους με μονήρη κύηση και ιστορικό προηγούμενου πρόωρου τοκετού ή σε εγκύους με βραχύ τράχηλο, αλλά δεν υπάρχει ανάδειξη ωφέλειας από τη χορήγηση σε πολύδυμες κυήσεις.

Θεραπεία Πρόωρου Τοκετού

Σε περιπτώσεις που ο πρόωρος τοκετός είναι εγκατεστημένος, έχουν δηλαδή ξεκινήσει οι πρόωρες συστολές της μήτρας, είναι ενδεδειγμένη η χορήγηση τοκολυτικής φαρμακευτικής αγωγής που γίνεται συνήθως μετά την εισαγωγή της ασθενούς στο νοσοκομείο για παρακολούθηση και κλινικοεργαστηριακό έλεγχο.

Η φαρμακευτική αγωγή αποτελείται από διάφορα σκευάσματα που χορηγούνται είτε από το στόμα είτε ενδοφλέβια, με βάση τα πρωτόκολλα και τις κατευθυντήριες οδηγίες των μεγάλων επιστημονικών εταιρειών.

Παράλληλα με τη χορήγηση της τοκολυτικής θεραπείας, απαραίτητη είναι και η παρακολούθηση του εμβρύου με μαιευτικό υπερηχογράφημα και καρδιοτοκογράφημα.

Εάν κριθεί ότι παρά τη χορήγηση τοκολυτικής θεραπείας, ο πρόωρος τοκετός είναι αναπόφευκτος, πρέπει να χορηγούνται έγκαιρα κορτικοστεροειδή (βηταμεθαζόνη) στην έγκυο, καθώς έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλουν στην ωρίμανση του αναπνευστικού συστήματος του πρόωρου νεογνού, και συνεπώς μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης του συνδρόμου αναπνευστικής δυσχέρειας.

Επίσης, μειώνουν και το ποσοστό νεογνικού θανάτου καθώς και τη συχνότητα εμφάνισης ενδοκοιλιακής εγκεφαλικής αιμορραγίας.