Λιπίδια και Καρδιά στα παιδιά

Ευγενία Μπέη, Παιδοκαρδιολόγος, Διευθύντρια Παιδοκαρδιολογικής Κλινικής του Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών

Η χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια είναι πολύ σημαντικά λιπίδια του πλάσματος και μεταφέρονται στον ορό με τη μορφή λιποπρωτεινών.

Η χοληστερόλη παράγεται κυρίως στο ήπαρ, ενώ το 15-20% προέρχεται από την πρόσληψη της τροφής. Τα τριγλυκερίδια προέρχονται τόσο από το ήπαρ όσο και από την πρόσληψη της τροφής.

Η διαταραχή της συγκέντρωσης των λιπιδίων στον ορό (δυσλιπιδαιμία), είναι μια από τις κύριες  παραμέτρους που συμβάλλει στη δημιουργία αθηρωματικών πλακών στα τοιχώματα των αγγείων  του σώματος και των στεφανιαίων αγγείων της καρδιάς. Η δημιουργία της αθηρωμάτωσης αρχίζει από την παιδική ηλικία κι οδηγεί σε εμφάνιση καρδιαγγειακών επιπλοκών σε νεαρότερη ηλικία κατά την ενήλικη ζωή περίπου στα 30 -40 έτη ζωής.

Η δυσλιπιδαιμία μπορεί να οφείλεται σε γενετικές μεταλλάξεις ενός ή περισσότερων γονιδίων στη σύνθεση, τη μεταφορά και τον μεταβολισμό των λιποπρωτεινών . Αυτός ο τύπος δυσλιπιδαιμίας καλείται πρωτοπαθής και εμφανίζεται από την παιδική ηλικία.  Μπορεί όμως  η δυσλιπιδαιμία να οφείλεται σε άλλες καταστάσεις ή παθήσεις  οπότε τότε ονομάζεται δευτεροπαθής και οι οποίες όσον αφορά τον παιδιατρικό πληθυσμό μπορεί να είναι η παχυσαρκία, τα φάρμακα, οι μεταβολικές παθήσεις όπως ο υποθυρεοεδισμός, ο σακχαρώδης διαβήτης, οι πάθησεις των νεφρών, του ήπατος, οι ιογενείς λοιμώξεις η νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα κ.α.

Η συσχέτιση της δυσλιπιδαιμίας με το σωματικό βάρος είναι ξεκάθαρη. Όσο αυξάνεται το σωματικό βάρος, τόσο αυξάνονται και οι τιμές των λιπιδίων του ορού, μάλιστα στις ΗΠΑ τα παχύσαρκα παιδιά εμφανίζουν δυσλιπιδαιμία σε ποσοστό 43%.

Η πιο συχνή διαταραχή στον παιδιατρικό πληθυσμό είναι η χαμηλή HDL (η επονομαζόμενη "καλή" χοληστερόλη, η οποία έχει καρδιοπροστατευτική δράση), τα αυξημένα τριγλυκερίδια και η υψηλή LDL (η "κακή" χοληστερόλη).

Πριν ο παιδίατρος ή ο παιδοκαρδιολόγος  ζητήσει εξετάσεις λιπιδίων σε ένα παιδί, θα πρέπει ήδη να γνωρίζει:

1. Αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό στεφανιαίας νόσου σε νεαρά άτομα <55 ετών σε άνδρες και γυναίκες <65 ετών, πχ αν οι γονείς του παιδιού έχουν περάσει έμφραγμα πριν τις ηλικίες αυτές.

2. Αν ήδη υπάρχει γνωστό οικογενειακό ιστορικό σοβαρής διαταραχής των λιπιδίων.  

3. Αν υπάρχουν προδιαθεσικοί παράγοντες για αυξημένες τιμές λιπιδίων ή για παθήσεις των αγγείων της καρδιάς, πχ παχυσαρκία, σακχαρώδης διαβήτης, αρτηριακή υπέρταση, παθήσεις νεφρών, ήπατος, ενδοκρινικές διαταραχές, λήψη φαρμάκων.

Πότε γίνεται ο πρώτος έλεγχος της χοληστερόλης ενός παιδιού?

Αν δεν συντρέχουν οι τρεις προαναφερθέντες λόγοι, ο πρώτος έλεγχος του λιπιδαιμικού προφίλ του παιδιού γίνεται μεταξύ 9-11 ετών κι εν συνεχεία μεταξύ 17-21 ετών. Στην περίπτωση που όμως συνυπάρχουν οι προηγούμενες ενδείξεις , τότε ο πρώτος έλεγχος γίνεται στην ηλικία των 2 ετών.

Φαίνεται πως στα παιδιά οι τιμές των λιπιδίων αυξάνονται μέχρι την προεφηβεία κι εν συνεχεία μειώνονται στην εφηβεία, ενώ στα κορίτσια οι τιμές είναι πιο αυξημένες σε σχέση με τα αγόρια.

Φαρμακευτική αγωγή λαμβάνουν εφόσον κριθεί αναγκαίο σε ηλικία μεγαλύτερη των 10 ετών.

Κλείνοντας αυτή τη σύντομη ανασκόπηση, όσον αφορά την αξία των λιπιδίων στην υγεία της καρδιάς των παιδιών και των νεαρών ενηλίκων, να τονίσουμε πως είναι πολύ σημαντική η έγκαιρη διάγνωση των δυσλιπιδαιμιών και η αντιμετώπιση με στοχευμένη διατροφή, άσκηση, βελτίωση του σωματικού βάρους και προσθήκη φαρμακευτικής αγωγής όπου αυτή ενδείκνυται σύμφωνα με τις διεθνείς οδηγίες.