Πώς να προστατέψετε τα μάτια των παιδιών σας σε μια ψηφιακή εποχή;

Γράφει η Xρυσαυγή Αδαμοπούλου, Οφθαλμίατρος Παίδων, Επιστημονικός Συνεργάτης του Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών

Οι οικογένειες στην σύγχρονη εποχή καλούνται να έρθουν αντιμέτωπες με μία πληθώρα ηλεκτρονικών πολυμέσων όπως τάμπλετ,  ηλεκτρονικοί υπολογιστές, τηλεόραση, smart phones τα οποία έχουν μπει για τα καλά στη ζωή των παιδιών τους. Και ενώ τα πολυμέσα παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην εκπαίδευσή τους μέσα από την ανάκληση, αποθήκευση, και επεξεργασία των πληροφοριών, εντούτοις η κατάχρησή τους μπορει να έχει καταστροφικές συνέπειες για την όρασή τους.

Δυστυχώς τα στατιστικά στοιχεία σήμερα είναι αποκαρδιωτικά. Κατά μέσο όρο τα παιδιά περνούν 6.5 ώρες την ημέρα μπροστά από οθόνες εκ των οποίων οι 4.5 ώρες μπροστά από την τηλεόραση. Αν κάνουμε ένα γρήγορο υπολογισμό θα διαπιστώσουμε ότι τα παιδιά περνάνε κατά μέσο όρο 105 μέρες τον χρόνο μπροστά από την τηλεόραση.

Η κατάχρηση της οθόνης μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στην υγεία των οφθαλμών των παιδιών. Το σύστημα προσαρμογής των ματιών μας αντιδρά πολύ καλά σε εικόνες οι οποίες έχουν ξεκάθαρα περιγράμματα και καλή αντίθεση ανάμεσα στο φόντο και στις λέξεις ή τα σύμβολα που περιέχουν.

Οι χαρακτήρες που εμφανίζονται στην οθόνη του υπολογιστή αποτελούνται από πολλά και πολύ μικρά σημεία ή pixels που δεν έχουν τον ίδιο βαθμό καθαρότητας και αντίθεσης. Αντίθετα είναι πιο φωτεινά στο κέντρο και λιγότερο στην περιφέρεια και τα μάτια μας δυσκολεύονται να εστιάσουν σε αυτά για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Έτσι τα παιδιά παραπονούνται συχνά για κεφαλαλγίες, θολή όραση, αίσθημα ξένου σώματος στα μάτια,δακρύρροια συμπτώματα που στοιχειοθετούν το σύνδρομο ψηφιακής κούρασης (digital eye strain syndrome).

Η σημαντικότερη όμως επίπτωση της κατάχρησης των ηλεκτρονικών πολυμέσων αφορά στην ανάπτυξη της μυωπίας στα παιδιά. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που εκτείθενται παρατεταμένα, περισσότερο από 3 ώρες την ημέρα, στις οθόνες  σε ηλικία μικρότερη των 3 ετών έχουν πολύ αυξημένες πιθανότητες να αναπτύξουν μυωπία στην προσχολική ηλικία.

Η ανάπτυξη της μυωπίας συνοδεύεται από επιπλοκές στην ενήλικη ζωή όπως ρωγμές στον αμφιβληστροειδή, αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς, μυωπική εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, πρώιμη εμφάνιση γλαυκώματος, οι οποίες έχουν καταστροφικές συνέπειες για την όραση των παιδιών.

Τί μπορούμε να κάνουμε λοιπόν για να βοηθήσουμε τα παιδιά μας;

Υπάρχουν 4 απλοί κανόνες «οφθαλμολογικής υγειινής» τους οποίους θα πρέπει να ακολουθούμε όπως:

• Ο “κανόνας του αγκώνα”, δηλάδη η οθόνη του υπολογιστή θα πρέπει να είναι σε απόσταση ίση ή μεγαλύτερη από την απόσταση αυτή που απέχει ο αγκώνας από το χέρι και όχι πιο κοντά.
• Ο “κανόνας των 2 ωρών”, δηλαδή τα παιδιά δεν θα πρέπει να βρίσκονται μπροστά από την οθόνη για περισσότερο από 2 ώρες την ημέρα.
• Ο “κανόνας 20/20”, δηλαδή για κάθε 20 λεπτά έκθεσης σε οθόνη θα πρέπει τα παιδιά να κάνουν διάλειμμα 20 δευτερολέπτων κατά το οποίο θα πρέπει να εστιάζουν μακρυά.
• Ο “κανόνας του παιχνιδιού σε εξωτερικούς χώρους”. Η έκθεση στο φυσικό φως εμποδίζει την έναρξη της μυωπίας στα παιδιά. Γι’αυτό και συνίσταται η καθημερινή έκθεσή στο φυσικό φως (περίπου μία ώρα την ημέρα) υπό μορφή παιχνιδιού στο πάρκο ή την παιδική χαρά.

Η Αμερικάνικη Εταιρεία Παιδιατρικής (American Academy of Pediatrics) έχει εκδόσει τις παρακάτω οδηγίες για την ασφαλή χρήση των πολυμέσων από τα παιδιά:

• Τα παιδιά μέχρι την ηλικία των 2 ετών δε θα πρέπει να εκτίθενται σε καμμία οθόνη.
• Τα παιδιά ηλικίας 2 έως 5 ετών δε θα πρέπει να εκτίθενται παραπάνω από 1 ώρα την ημέρα σε οθόνη (χρόνος που περιλαμβάνει τηλεόραση, laptop, smart phone κλπ συνολικά).
• Τα παιδιά ηλικίας 6 ετών και άνω δε θα πρέπει να εκτίθενται παραπάνω από 2 ώρες την ημέρα σε οθόνη.

Σε ό,τι αφορά την επίσκεψη στον παιδοφθαλμίατρο, αυτή θα πρέπει να γίνεται έγκαιρα και συχνά δεδομένου ότι τα παιδιά παραπονιούνται σπάνια για την όρασή τους. Και αυτό γιατί δεν γνωρίζουν τί δεν μπορούν να δουν.

Ο σκοπός όμως αυτού του άρθρου δεν είναι να δαιμονοποιήσουμε τις οθόνες. Οι οθόνες ήταν και θα συνεχίσουν να είναι βασικό εργαλείο της εκπαίδευσης των παιδιών μας. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να γίνεται σωστή χρήση των πολυμέσων και όχι κατάχρησή τους.

Είναι επίσης εξαιρετικά σημαντικό να επιβλέπουμε τα παιδιά μας και να εντοπίζουμε έγκαιρα τα σημάδια που δείχνουν ότι έχουν επηρρεαστεί από τις οθόνες καθώς επίσης και να τα καθοδηγούμε με το παράδειγμά μας.