Διαταραχή αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ): χρήσιμες πληροφορίες για τους γονείς

Γράφει η Κάτια Σοφιανού, Παιδίατρος - Παιδο-αναπτυξιολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης του Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών

Το ιατρείο  της Αναπτυξιακής Παιδιατρικής  έχει ως αντικείμενο την παρακολούθηση της ψυχοκινητικής εξέλιξης του παιδιού σε όλους τους τομείς (λόγος, κίνηση, συναισθηματική ανάπτυξη, γνωστικός τομέας).

Η παρακολούθηση, η έγκαιρη διάγνωση και η πρώιμη παρέμβαση θέτουν τα θεμέλια της ομαλής εξέλιξης του παιδιού σε όλα τα χρόνια, από την γέννηση ως την ενηλικίωσή του .

Είναι καταγεγραμμένο σε όλες τις επιστημονικές μελέτες, η αύξηση της συχνότητας των νευροαναπτυξιακών διαταραχών για διάφορους λόγους (διαταραχών εκφραστικού λόγου, διαταραχών δραστηριότητας και προσοχής, διαταραχών αυτιστικού φάσματος - ΔΑΦ). Ειδικά στη διαταραχή αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ) η συχνότητα που καταγράφεται στις μελέτες είναι στα επίπεδα του 1% ή και μεγαλύτερη.

Ειδικά στη  ΔΑΦ είναι  τεκμηριωμένη η αξία της πρώιμης παρέμβασης  στα τρία πρώτα χρόνια ζωής του παιδιού. Εκμεταλλευόμενοι την «πλαστικότητα» δηλαδή την δεκτικότητα του εγκεφάλου για αλλαγές σε δομικό επίπεδο (νευρικών κυττάρων) οποιαδήποτε άτυπη πορεία ανάπτυξης μπορεί με κατάλληλη παρέμβαση να αναστραφεί.

Τα προειδοποιητικά σημεία για την μετέπειτα διάγνωση της ΔΑΦ εμφανίζονται μετά τους πρώτους 6-9 μήνες ζωής και μπορεί να είναι:

•              Απουσία ποιοτικής βλεμματικής επαφής και  ενσωμάτωσης βλεμματικής επαφής στην επικοινωνία

•              Απουσία ποικιλίας και ποιότητας εκφράσεων προσώπου ( απουσία φιλικών και ευχάριστων εκφράσεων)

•              «Μοίρασμα» αντικειμένων

•              Απουσία χρήσης δακτύλου για δείξιμο και πρόθεση επίδειξης αντικειμένων

•              «Εργαλιοποίηση» χεριού φροντιστή

•              Απουσία συνδυασμένης προσοχής

•              Καθυστέρηση στην εμφάνιση επικοινωνιακών χειρονομιών π.χ. χαιρετισμός, πρωτοδηλωτικό δείξιμο.

•              Απουσία βαβίσματος ή επικοινωνιακού λόγου

•              Περισσότερο ενδιαφέρον για αντικείμενα παρά για άτομα περιβάλλοντος

•              Απουσία κοινωνικού παιχνιδιού αλληλεπίδρασης

•              Επαναλαμβανόμενες συμπεριφορες, κινήσεις σώματος ή παιχνίδι με αντικείμενα

•              Επιμονή σε ιεροτελεστίες.

•              Δυσκολία αποδοχής σε αλλαγές (ρουτίνες ή ιεροτελεστίες)

•              Υπερβολικό ενδιαφέρον για κάτι

•              Χτύπημα αντικειμένων

•              Προσκόλληση σε αντικείμενα

•              Λεπτομερής εξέταση τμημάτων αντικειμένων

•              Ασθητηριακά ενδιαφέροντα

Στο αναπτυξιακό ιατρείο, η αξιολόγηση του παιδιού περιλαμβάνει :

•              Αναλυτική λήψη ιστορικού.

•              Εξέταση παιδιού με κατάλληλα διαγνωστικά εργαλεία (Bayley III, ADOS-2, Αθηνά Τεστ, Griffiths III).

•              Εκπαίδευση γονέων για αναγνώριση προειδοποιητικών σημείων αναπτυξιακών διαταραχών.

•              Επικοινωνία με σχολικό πλαίσιο και με τους θεραπευτές του παιδιού, με σκοπό τον σχεδιασμό του κατάλληλου θεραπευτικού προγράμματος , που θα οδηγήσει στο βέλτιστο νευροαναπτυξιακό αποτέλεσμα.

•              Στο τέλος κάθε αναπτυξιακής αξιολόγησης παρέχονται αναλυτικές οδηγίες στους γονείς, προφορικά και γραπτώς, και γίνεται η συνταγογράφηση των θεραπειών μέσω του ΕΟΠΥΥ εφόσον το επιθυμούν.

•              Ακολουθεί  τακτική παρακολούθηση του παιδιού μέχρι την ολοκλήρωση της θεραπευτικής παρέμβασης.

Η αναπτυξιακή παρακολούθηση και η έγκαιρη διάγνωση των νευροαναπτυξιακών διαταραχών είναι η βάση της σωστής παιδιατρικής παρακολούθησης.