Πυρηνική Ιατρική

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η Πυρηνική Ιατρική είναι μία ειδικότητα της Ιατρικής που έχει ως αντικείμενο τη μελέτη διαφόρων φυσιολογικών και παθολογικών διαδικασιών στο σώμα, με τη χρήση ραδιοφαρμάκων, δηλαδή επισημασμένων βιομορίων με μικρής ποσότητας ίχνη ραδιοϊσοτόπων.

Με το κατάλληλο κατά περίπτωση ραδιοφάρμακο και πρωτόκολλο στοχεύεται συγκεκριμένη παθοφυσιολογική ή βιοχημική διαταραχή, χαρακτηριστική μίας νόσου ή ενός σταδίου της νόσου.

Μέσω ειδικών ανιχνευτικών διατάξεων γ-ακτινοβολίας, της γ-camera, μπορούμε να πάρουμε σπινθηρογραφικές εικόνες, δηλαδή λειτουργικές, δισδιάστατες και τρισδιάστατες εικόνες διαφόρων λειτουργικών παραμέτρων, όπως η αιμάτωση του μυοκαρδίου, η ακεραιότητα κυτταρικών μεμβρανών, η μιτοχονδριακή, η οστεοβλαστική δραστηριότητα, η διηθητική δραστηριότητα των νεφρών, που καλύπτουν ένα πολύ ευρύ φάσμα των κυριότερων νόσων, όπως η στεφανιαία νόσος, ο καρκίνος, οι άνοιες, η επιληψία, οι παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος, κ.λπ.

Αντικείμενο επίσης της Πυρηνικής Ιατρικής αποτελεί ο προσδιορισμός στο αίμα ουσιών με βιολογικό και κλινικό ενδιαφέρον όπως οι ορμόνες, οι καρκινικοί δείκτες και άλλες ουσίες, με τη χρήση των πλέον ευαίσθητων και με τη μεγαλύτερη ακρίβεια, μικροαναλυτικών ραδιοϊσοτοπικών μεθόδων RIA και IRMA.

Τέλος, η πυρηνική ιατρική έχει σημαντικές θεραπευτικές εφαρμογές όπως η θεραπευτική χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου στον καρκίνο του θυρεοπειδούς και τον υπερθυρεοειδισμό, και μία σειράς ραδιοφαρμάκων για την παρηγορητική θεραπεία των μεταστάσεων του καρκίνου του προστάτου, αρθροπαθειών κ.λπ.

ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

Στα εργαστήριά μας εκτελούνται σπινθηρογραφήματα σχεδόν όλων των οργάνων, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επίλυση πολλών ιατρικών προβλημάτων, καθώς και ραδιο-ανοσολογικοί προσδιορισμοί στο αίμα και βιολογικά υγρά ουσιών που έχουν κλινικό ενδιαφέρον, όπως ορμόνες, καρκινικοί δείκτες και άλλες.

Μερικά από τα πιο συχνά σπινθηρογραφήματα είναι:

Το σπινθηρογράφημα καρδιάς, για την αναγνώριση της φυσιολογικής ή μη αιμάτωσης του μυοκαρδίου, για τον καθορισμό της ύπαρξης βιωσίμου μυοκαρδίου, του βαθμού και της έκτασης της βλάβης στο μυοκάρδιο μετά από έμφραγμα και για τον προσδιορισμό της καρδιακής λειτουργίας.
Το σπινθηρογράφημα οστών, κυρίως για την ανίχνευση οστικών μεταστάσεων του καρκίνου και πρωτοπαθών οστικών όγκων, για τη διερεύνηση ορθοπεδικών παθήσεων και οστικών πόνων αγνώστου αιτιολογίας.
Το σπινθηρογράφημα αιμάτωσης του εγκεφάλου, για τη διερεύνηση νόσων με διαταραχές της αιμάτωσης, όπως οι διάφοροι τύποι άνοιας και η επιληψία, το σπινθηρογράφημα υποδοχέων της ντοπαμίνης για τη διερεύνηση της νόσου Πάρκινσον.
Το ολόσωμο σπινθηρογράφημα με Ιώδιο 131, για την ανίχνευση τοπικής υποτροπής και μεταστάσεων του καρκίνου θυρεοειδούς
Το σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς, για την διευκρίνιση της λειτουργίας του αδένα και της φύσης των όζων που παρουσιάζει.
Το σπινθηρογράφημα πνευμόνων, για την εκτίμηση της αιμάτωσης και του αερισμού των πνευμόνων, τον προεγχειρητικό έλεγχο ασθενών που πρόκειται να υποβληθούν σε λοβεκτομή ή πνευμονεκτομή, καθώς και για τον καθορισμό της παρουσίας πνευμονικής εμβολής. Ιδιαίτερα έχει θέση σε άτομα με ευαισθησία στα ιωδιούχα σκευάσματα, σε άτομα με επηρεασμένη νεφρική λειτουργία, καθώς και σε εγκύους διότι ακτινοβολεί λιγότερο το έμβρυο και την έγκυο.
Θεραπευτικές εφαρμογές. Διαβάστε Περισσότερα...

Εκτελούμενες εξετάσεις in Vivo - Σπινθηρογραφήματα Εκτελούμενες εξετάσεις in VITRO

ΠΑΘΗΣΕΙΣ

Διάγνωση και παρακολούθηση καρδιολογικών παθήσεων

Το σπινθηρογράφημα αιμάτωσης μυοκαρδίου έχει ένδειξη στη διάγνωση της στεφανιαίας νόσου σε ασθενείς με ύποπτη συμπτωματολογία, με προδιαθεσικούς παράγοντες και θετική ή ύποπτη δοκιμασία κόπωσης.

Έχει μεγαλύτερη ευαισθησία στην ανίχνευση στεφανιαίας νόσου σε σχέση με τη δοκιμασία κόπωσης.

Στην περίπτωση γνωστής στεφανιαίας νόσου, το σπινθηρογράφημα έχει ένδειξη στην παρακολούθηση του ασθενούς μετά από επεμβάσεις επαναγγείωσης, δια αγγειοπλαστικής ή αορτοστεφανιαίας παράκαμψης, για την εκτίμηση του θεραπευτικού αποτελέσματος, καθώς και για τον έλεγχο επαναστένωσης.

Στην περίπτωση εμφράγματος μπορεί να εκτιμήσει την ύπαρξη ή όχι ουλής, καθώς και να καθορίσει την έκταση της μόνιμης βλάβης και την ύπαρξη βιωσίμου ιστού.

Ιδιαίτερα χρήσιμη είναι η πληροφορία για την κινητικότητα των τοιχωμάτων και το κλάσμα εξώθησης της αριστερής κοιλίας που μας δίνουν οι μελέτες GATEDSPECT, όπου σημαντική είναι και η θέση της κοιλιογραφίας ηρεμίας και κόπωσης με επισημασμένα ερυθρά.

Χρησιμοποιείται τέλος για τον προεγχειρητικό έλεγχο ασθενών που πρόκειται να υποβληθούν σε άλλες μη καρδιολογικές επεμβάσεις.

Σε περιπτώσεις ασθενών όπου δε δύναται να πραγματοποιηθεί δοκιμασία κόπωσης σε κυλιόμενο τάπητα λόγω παρουσίας ορισμένων αρρυθμιών, ανευρυσμάτων, περιφερικής αγγειοπάθειας είτε λόγω ορθοπεδικών προβλημάτων, υπάρχει η δυνατότητα διενέργειας του σπινθηρογραφήματος αιμάτωσης μυοκαρδίου με φαρμακευτικού τύπου κόπωση με χορήγηση διπυριδαμόλης, αδενοσίνης ή δοβουταμίνης, παρακάμπτοντας έτσι το φυσικό πρόβλημα, με την ίδια διαγνωστική ακρίβεια.

Διάγνωση και παρακολούθηση του κακοήθων και καλοήθων όγκων

Η συνηθέστερη εξέταση Πυρηνικής Ιατρικής στη μελέτη μεταστατικού καρκίνου είναι το σπινθηρογράφημα οστών.

Ανιχνεύεται σε μία και μόνη ολόσωμη εξέταση, σύντομης διάρκειας 20-30 λεπτών, η ύπαρξη, σε πρώιμο ακόμα στάδιο, μεταστάσεων στα οστά από πληθώρα καρκίνων, με συνηθέστερους τον καρκίνο του προστάτη και του μαστού.

Καθορίζεται η έκταση της οστικής μεταστατικής νόσου και δίνεται η δυνατότητα παρακολούθησης μετά από χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία και ορμονοθεραπεία.

Με τη σύγχρονη δυνατότητα λήψης τομογραφικών εικόνων SPECT, αυξάνεται σημαντικά η αξιοπιστία των αποτελεσμάτων, ενώ παράλληλα υπάρχει η δυνατότητα καλύτερης αντιπαραβολής των ευρημάτων με τα δεδομένα αξονικής ή μαγνητικής τομογραφίας.

Πέραν όμως των μεταστάσεων στα οστά, με το σπινθηρογράφημα οστών μελετώνται και οι πρωτοπαθείς όγκοι των οστών, καλοήθεις όπως η ινώδης δυσπλασία και κακοήθεις όπως τα σαρκώματα.

Σημαντικό διαγνωστικό εργαλείο στη διάγνωση, παρακολούθηση και επανέλεγχο μετά θεραπεία ασθενών με νευροενδοκρινείς όγκους, αποτελεί το σπινθηρογράφημα έναντι των υποδοχέων σωματοστατίνης.

Οι εν λόγω υποδοχείς χαρακτηρίζουν την πλειοψηφία των όγκων αυτών.

Χρησιμοποιούνται ραδιο-επισημασμένα ανάλογα σωμοτοστατίνης, όπως το OCTREOSCAN, για το χαρακτηρισμό ή αναζήτηση μίας βλάβης, όταν συνυπάρχουν παθολογικές εργαστηριακές εξετάσεις, για την αναζήτηση πρωτοπαθούς εστίας επί γνωστών, ηπατικών για παράδειγμα, εντοπίσεων ή αντίθετα για την αναζήτηση δευτεροπαθών εντοπίσεων σε ένα καρκινοειδές του εντέρου και τέλος για την παρακολούθηση ανταπόκρισης στη θεραπεία και για τον επανέλεγχο σε υπόνοια υποτροπής.

Επί ύπαρξης θετικών σε υποδοχείς σωματοστατίνης νευροενδοκρινών όγκων, δίνεται η δυνατότητα ειδικών στοχευτικών θεραπειών, που στην αντίθετη περίπτωση δε θα είχαν θέση.

Μία νοσολογική οντότητα που απαντάται στα παιδιά είναι το νευροβλάστωμα.

Η διάγνωση, η αρχική εκτίμηση της έκτασης της νόσου και ο έλεγχος ανταπόκρισης στη θεραπεία γίνονται με το σπινθηρογράφημα με MIBGI-123, που αποτελεί τη μέθοδο εκλογής.

Υπερέχει διαγνωστικά άλλων απεικονιστικών μεθόδων, καθώς το εν λόγω ραδιοφάρμακο προσλαμβάνεται ειδικά σε αυτούς τους όγκους και τις μεταστάσεις τους, ενώ η μελέτη μπορεί να συμπληρωθεί και με άλλα σπινθηρογραφήματα, όπως των οστών ή με επισημασμένο οκτρεοτίδιο.

Στους ενήλικες αντίστοιχα, χρησιμοποιούμε το σπινθηρογράφημα με MIBGI-123 ή MIBGI-131, για τη διάγνωση φαιοχρωμοκυττώματος και τη διάγνωση και παρακολούθηση άλλων παραγαγγλιωμάτων.

Ένας σχετικά συχνός καλοήθης όγκος είναι το αδένωμα των παραθυρεοειδών αδένων, στη διάγνωση και τον εντοπισμό του οποίου έχει εξέχουσα θέση το σπινθηρογράφημα παραθυρεοειδών δύο φάσεων και αφαιρετικό με SESTAMIBI και ΤΕΧΝΗΤΙΟ pertechnetate.

Με τη μέθοδο αυτή καθορίζεται η θέση του αδενώματος νομότοπα ή έκτοπα, καθώς και σε σχέση με τον παρακείμενο θυρεοειδή αδένα, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα ελάχιστα επεμβατικού χειρουργείου για τη αφαίρεσή του.

Στη διερεύνηση και παρακολούθηση του καρκίνου συμβάλλουν επίσης σημαντικά οι in vitro εξετάσεις, με τις οποίες προσδιορίζονται τα επίπεδα καρκινικών δεικτών, όπως το PSA για τον καρκίνο του προστάτη, Ca125 και CEA για τον καρκίνο ωοθηκών, Ca15 3 και CEA για τον καρκίνο του μαστού, Ca19 9 και CEA για τον καρκίνο του πεπτικού, AFP για τον καρκίνο ήπατος, CEA, NSE, Ca72 4 για τον καρκίνο πνεύμονα, θυρεοσφαιρίνη TG για τον διαφοροποιημένο καρκίνο του θυρεοειδούς.

Νευρολογικές εκφυλιστικές νόσοι

Η διερεύνηση άνοιας και η διαφορική διάγνωση μεταξύ διαφόρων τύπων άνοιας όπως η νόσος Alzheimer, η άνοια Lewy bodies, η άνοια νόσου Πάρκινσον, η μετωποκροταφική και η αγγειακού τύπου άνοια, αποτελούν σημαντικές ενδείξεις της σπινθηρογραφικής μελέτης της περιοχικής αιμάτωσης του εγκεφάλου.

Τα χρησιμοποιούμενα ραδιοφάρμακα περνούν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και διαχέονται στο εγκεφαλικό παρέγχυμα δίνοντάς μας το σπινθηρογραφικό χάρτη αιμάτωσης.

Ανάλογα με την εντόπιση και την έκταση των υποαιματούμενων περιοχών, μπορούμε να υποδείξουμε τον πιθανότερο τύπο άνοιας.

Με τη χρήση ειδικών πρωτοκόλλων επεξεργασίας Talairach των σπινθηρογραφικών δεδομένων και με τη βοήθεια της μαγνητικής τομογραφίας, μπορεί να γίνει ποσοτική εκτίμηση των υποαιματούμενων περιοχών.

Η διερεύνηση των Παρκινσονικών συνδρόμων και κυρίως η διαφορική διάγνωσή τους από τον Ιδιοπαθή τρόμο αποτελεί αντικείμενο του σπινθηρογραφήματος βασικών γαγγλίων με τη χρήση του DaTSCAN.

Μπορούμε εν προκειμένω να αναδείξουμε την ύπαρξη ή όχι εκφύλισης στο επίπεδο των δοπαμινεργικών νευρικών απολήξεων στο ραβδωτό σώμα, ώστε να υποδείξουμε την ύπαρξη ή όχι Παρκινσονικού συνδρόμου, το βαθμό εξέλιξής του και να παρακολουθήσουμε την πορεία του κατά τη διάρκεια της θεραπείας.

Σημαντικός επίσης είναι ο ρόλος του σπινθηρογραφήματος αιμάτωσης εγκεφάλου στον εντοπισμό εστίας επιληψίας, με τον περιορισμό της απαραίτητης χορήγησης του ραδιοφαρμάκου κατά τη διάρκεια της επιληπτικής κρίσης.

Ο ασθενής θα πρέπει να νοσηλεύεται και να είναι υπό ηλεκτρο-εγκεφαλογραφική παρακολούθηση, ώστε να ανιχνευτεί η έναρξη της επιληπτικού επεισοδίου.

Εδώ, σημαντική είναι η βοήθεια που μπορεί να παρέχει η μελέτη μεταβολισμού με FDGPET, όπου κύρια διαφορά είναι η δυνατότητα μελέτης και εντοπισμού της επιληπτογόνου εστίας σε φάση ηρεμίας.

Τέλος, μία σημαντική εφαρμογή των μεθόδων Πυρηνικής Ιατρικής είναι η ραδιοϊσοτοπική δεξαμενογραφία, κατά την οποία ενίεται κατάλληλο ραδιοφάρμακο δια οσφυονωτιαίας παρακέντησης ή δια υφιστάμενης βαλβίδας υδροκεφάλου στην κοιλότητα του εγκεφαλονωτιαίου υγρού, με σκοπό την ανίχνευση διαφυγής εγκεφαλονωτιαίου υγρού μετά από κρανιοεγκεφαλική κάκωση, τη διερεύνηση βατότητας βαλβίδων παροχέτευσης εγκεφαλονωτιαίου υγρού σε ασθενείς με υδροκέφαλο ή μετά από νευροχειρουργικές επεμβάσεις, καθώς και για τον έλεγχο επικοινωνούντος υδροκεφάλου.

Νεφρολογικές παθήσεις

Το σπινθηρογράφημα νεφρών με DMSA έχει ένδειξη στον έλεγχο ουρολοιμώξεων του ανώτερου ουροποιητικού σε οξεία φάση, αλλά κυρίως 6 μήνες μετά το επεισόδιο λοίμωξης με σκοπό την ανίχνευση μόνιμων παρεγχυματικών βλαβών του νεφρικού φλοιού.

Η μέθοδος έχει ευρεία εφαρμογή στην παιδική και βρεφική ηλικία. Στους ενήλικες ενδείκνυται κυρίως για την ποσοτικοποίηση της λειτουργίας εκάστου νεφρού και τον υπολογισμό της σχετικής συμμετοχής εκάστου νεφρού στη συνολική νεφρική λειτουργία, για παράδειγμα επί τυχαία ανευρεθέντος μικρού ή υδρονεφρωτικού νεφρού, καθώς και για την αναζήτηση έκτοπου νεφρού.

Το ραδιενεργό νεφρόγραμμα ή δυναμική μελέτη νεφρών με DTPA ή MAG-3 αναδεικνύει την αιμάτωση, τη διηθητική, σπειραματική ή σωληναριακή λειτουργία και την αποχετευτική λειτουργία των νεφρών.

Είναι η μέθοδος εκλογής για τον έλεγχο αποφρακτικής ουροπάθειας, καθώς μπορεί να αναδείξει εάν η παρουσία διατεταμένου υδρονεφρωτικού νεφρού οφείλεται σε λειτουργική ή μηχανική απόφραξη.

Χρησιμοποιείται για την παρακολούθηση ασθενών μετά επεμβάσεις αποκατάστασης στένωσης της πυελο-ουρητηρικής συμβολής. Επίσης το ραδιενεργό νεφρόγραμμα χρησιμοποιείται για τη μελέτη λειτουργικότητας μεταμοσχευμένου νεφρού.

Η δοκιμασία καπτοπρίλης δεν είναι άλλο από ένα νεφρόγραμμα μετά χορήγηση καπτοπρίλης με σκοπό την διερεύνηση ύπαρξης νεφραγγειακής αιτιολογίας υπέρτασης.

Η στένωση της νεφρικής αρτηρίας είναι συχνό εύρημα σε άτομα χωρίς υπέρταση και είναι δυνατόν να συνυπάρχει σε υπερτασικά άτομα, χωρίς να αποτελεί και την αιτία υπέρτασης.

Ο σκοπός της δοκιμασίας είναι να ανευρεθούν τα άτομα που έχουν σαν αιτία της υπέρτασης τη στένωση της νεφρικής αρτηρίας και να προβλεφθεί το ιάσιμο ή όχι μετά από ενδεχόμενη επέμβαση.

Παράλληλα με τις δυναμικές μελέτες με DTPA, μπορεί να γίνει προσδιορισμός του ρυθμού σπειραματικής διήθησης (GFR), που αποτελεί τον καλύτερο απόλυτο δείκτη νεφρικής λειτουργίας.

Τέλος, σημαντικός είναι ο ρόλος της άμεσης ραδιοϊσοτοπικής κυστεογραφίας στα παιδιά, με σκοπό τη διερεύνηση ύπαρξης και την παρακολούθηση κυστεο-ουρητηρικής παλινδρόμησης με τη μικρότερη, σχεδόν αμελητέα, ακτινοβόληση του παιδιού.

ΓΙΑΤΙ ΕΜΑΣ

Το ιατρικό προσωπικό του τμήματος έχει μεγάλη εμπειρία στις διαγνωστικές μεθόδους της Πυρηνικής Ιατρικής.

Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων γίνεται με συναξιολόγηση των λοιπών απεικονιστικών και εργαστηριακών εξετάσεων του ασθενούς με σκοπό την πιο ακριβή και αξιόπιστη απάντηση στο κλινικό ερώτημα.