Μία από τις πιο απαιτητικές επεμβάσεις που αφορούν τον άκρο πόδα είναι η αντιμετώπιση του βλαισού μεγάλου δακτύλου (κότσι).

Πρόκειται για τη συχνότερη πάθηση του ποδιού για την οποία οι ασθενείς επισκέπτονται τον ορθοπαιδικό και δεν είναι τυχαίο ότι για την αντιμετώπισή του βλαισού μεγάλου δακτύλου έχουν περιγραφεί περισσότερες των εκατό διαφορετικών ειδών επεμβάσεων.

Αιτιολογία βλαισού μεγάλου δακτύλου

Σαν πρωταρχική αιτία του βλαισού μεγάλου δακτύλου ενοχοποιείται μία μη φυσιολογική διάπλαση των μαλακών μορίων και των οστών της περιοχής, συχνά οικογενειακή προδιάθεση - ειδικά στη νεανική εμφάνιση της νόσου, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε παραμόρφωση.

Η χρήση ψηλοτάκουνων και στενών υποδημάτων επιβαρύνει το πρόβλημα και αυτός είναι ένας από τους βασικότερους λόγους που ο βλαισός μεγάλου δακτύλου εμφανίζεται συχνότερα σε γυναίκες.

Ιστορικό - Κλινική Εξέταση

Κατά τη λήψη του ιστορικού σημαντικές πληροφορίες αποτελούν:

• Κατά πόσον η παραμόρφωση είναι επώδυνη και αν ο πόνος σχετίζεται με συγκεκριμένα παπούτσια.
• Η εντόπιση του πόνου (στο «κότσι» ή στις κεφαλές των λοιπών μεταταρσίων για παράδειγμα).
• Η ηλικία αλλά και η ηλικία εμφάνισης του προβλήματος.
• Το οικογενειακό ιστορικό.
• Οι προηγούμενες χειρουργικές επεμβάσεις.
• Η συνύπαρξη συστηματικών παθήσεων, όπως ρευματοειδής αρθρίτιδα, σακχαρώδης διαβήτης.
• Η αγγειακή κατάσταση.
• Το επάγγελμα ή η συμμετοχή σε απαιτητικά αθλήματα (π.χ. κλασικό μπαλέτο).
• Οι προσδοκίες του ασθενούς από την αντιμετώπιση του προβλήματος του αλλά και η ψυχολογική του κατάσταση.

Θεραπεία βλαισού μεγάλου δακτύλου

Η απόφαση για το κατά πόσον ένας ασθενής με βλαισό μεγάλο δάκτυλο πρέπει να αντιμετωπισθεί συντηρητικά ή χειρουργικά βασίζεται κυρίως στα υποκειμενικά ενοχλήματα, δηλαδή στον πόνο αλλά και στη δυσκολία εύρεσης κατάλληλου υποδήματος.

Για τον ασθενή με βλαισό μεγάλο δάκτυλο ισχύει ο κανόνας «προσαρμόζει τη ζωή του στο πόδι του ή το πόδι του στη ζωή του». Είναι καλό να αποφεύγουμε τη χειρουργική θεραπεία ανώδυνων παραμορφώσεων.

Εφόσον ληφθεί η απόφαση συντηρητικής θεραπείας συμβουλεύουμε φαρδιά και αναπαυτικά παπούτσια, καλύμματα, π.χ. σιλικόνης σε επώδυνα σημεία πίεσης, αλλά και διατάσεις (stretching) σε ασθενείς με ρικνή γαστροκνημία.

Οι διάφοροι νάρθηκες που κυκλοφορούν στο εμπόριο δε φαίνεται να βοηθούν.

Αντενδείξεις χειρουργικής θεραπείας βλαισού μεγάλου δακτύλου είναι η ενεργός μικροβιακή φλεγμονή τοπικά, και η αγγειακή ανεπάρκεια, όπως επίσης και οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες του ασθενούς.

Αθλητές και χορευτές κλασικού μπαλέτου θα πρέπει να προειδοποιούνται για πιθανή δυσκαμψία των μεταταρσιοφαλαγγικών (ΜΤΦ) αρθρώσεων, που μπορεί να παρεμποδίζει τη δραστηριότητά τους και είναι προτιμητέο να περιμένουν τη λήξη της επαγγελματικής τους καριέρας.

Κατά καιρούς έχουν περιγραφεί δεκάδες τεχνικές χειρουργικής αντιμετώπισης του βλαισού μεγάλου δακτύλου.

Ανάλογα με το βαθμό της παραμόρφωσης ενδείκνυνται υποκεφαλικές οστεοτομίες (Chevron, Mitchell) και επεμβάσεις μαλακών μορίων (McBride) στις ελαφριές παραμορφώσεις και διαφυσιακές οστεοτομίες (scarf, Ludloff), οστεοτομίες βάσης, οστεοτομίες φάλαγγας (Αkin), συνδυασμοί των ανωτέρω και αρθροδέσεις της ΜΤΦ αλλά και της 1^ης ταρσομετατάρσιας άρθρωσης (Lapidus) σε βαρύτερες περιπτώσεις.

Η συγκράτηση των οστεοτομηθέντων οστών γίνεται συνήθως με βίδες και είναι απαραίτητη για την ελαχιστοποίηση του μετεγχειρητικού πόνου και την εξασφάλιση της πώρωσης στην επιθυμητή θέση. Η αφαίρεση αυτών των υλικών δεν είναι απαραίτητη - είναι απολύτως βιοσυμβατά.

Μετεγχειρητικά προτείνεται βάδιση με ειδικό υπόδημα από την πρώτη μέρα και για 4-5 εβδομάδες, ανάρροπη θέση για 3 εβδομάδες και σταδιακή επιστροφή σε καθημερινό παπούτσι.

Το μετεγχειρητικό οίδημα υποχωρεί σε διάστημα 2 - 6 μηνών.

Η αντιμετώπιση του βλαισού μεγάλου δακτύλου γίνεται και με την τεχνική της διαδερμικής οστεοτομίας επιτρέπει να πραγματοποιηθεί η επέμβαση μέσω μίας ή περισσοτέρων μικρών οπών.