Σκολίωση είναι η πλευρική κυρτότητα της σπονδυλικής στήλης, η οποία μπορεί να εμφανιστεί οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του ανθρώπου στην παιδική ηλικία.

Η σκολίωση εμφανίζεται συνήθως νωρίς κατά την εφηβεία (9 – 15 ετών) χωρίς αυτό να αποκλείει πιο πρώιμη εμφάνιση της νόσου. Η εξέλιξή της μπορεί να είναι βραδεία ή ταχεία.

Εξαιρέσεις αποτελούν τα παιδιά με νευρομυϊκή πάθηση, τα οποία θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά από τα πρώτα τους χρόνια.

Το ιατρικό προσωπικό (συμπεριλαμβανομένων των παιδιάτρων και των νευρολόγων) θα πρέπει να γνωρίζει ότι η σκολίωση είναι πιθανό να εμφανιστεί, γι’ αυτό θα πρέπει να ελέγχουν τακτικά τα παιδιά για σημάδια κυρτότητας στη σπονδυλική στήλη

Βασικοί τύποι σκολίωσης

Η σπονδυλική στήλη μπορεί να κυρτώσει προς κάθε πλευρά του σώματος:

• Η κυρτότητα στην περιοχή του στήθους είναι γνωστή σαν θωρακική σκολίωση.
• Η κυρτότητα στο κατώτερο σημείο της πλάτης είναι η οσφυϊκή σκολίωση.
• Η κυρτότητα ανάμεσα στη θωρακική και στην οσφυϊκή μοίρα είναι η θωρακοσφυϊκή σκολίωση.
• Η κυρτότητα στη θωρακική και στην οσφυϊκή μοίρα είναι γνωστή σαν διπλή μέγιστη κυρτότητα.

Αίτια

Υπάρχουν τέσσερα κύρια αίτια της σκολίωσης στα παιδιά και στα νεαρά άτομα:

• Ιδιοπαθής – όπου τα αίτια είναι άγνωστα,
• Συνδρομική – όπου η κυρτότητα είναι μέρος συμπτώματος κάποιας άλλης ασθένειας,
• Νευρομυϊκή – όπου η αιτία σχετίζεται με μία νευρομυϊκή πάθηση όπου επηρεάζει τα νεύρα και τους μύες,
• Εκ γενετής – όπου η σπονδυλική στήλη δε σχηματίζεται κατάλληλα κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του εμβρύου στη μήτρα.

Η σκολίωση μπορεί να αναπτυχθεί αργά ή γρήγορα ανάλογα την περίπτωση.

Η ιδιοπαθής μορφή της σκολίωσης είναι η πιο συχνή μορφή και συναντάται σε ποσοστό περίπου 70 – 80% όλων των περιπτώσεων ασθενών πάσχοντες από σκολίωση.

Η αιτία μέχρι σήμερα παραμένει άγνωστη. Η άποψη από αρκετούς, ειδικούς και μη στον ιατρικό χώρο, ότι αιτίες όπως η μεταφορά βαρέων αντικειμένων, τύπου σχολικής τσάντας στον ένα ώμο, η κακή στάση, η άθληση και η φτωχή δίαιτα σε ασβέστιο είναι θεωρίες που δεν τυγχάνουν αποδοχής από ειδικούς χειρουργούς σπονδυλικής στήλης.

Επίσης, καμία από τις παραπάνω αιτίες δεν έχει αποδειχτεί ως τέτοια από κάποια μεγάλη έρευνα. Εκτεταμένες μελέτες τρέχουν αυτή τη στιγμή σε μεγάλα κέντρα του εξωτερικού, όπως αυτό του Λονδίνου, στο King’s College και συγκεκριμένα στο Twin Research Department, όπου προσπαθούν να αποδείξουν τη γονιδιακή σχέση της Σκολίωσης.

Άλλοι παράγοντες που κατά καιρούς έχουν ενοχοποιηθεί για την εμφάνιση της σκολίωσης είναι αιτίες από το κεντρικό νευρικό, ορμονικοί (μελατονίνη) και άλλοι αυξητικοί παράγοντες, καθώς επίσης και εμβιομηχανικοί παράγοντες.

Τύποι ιδιοπαθούς σκολίωσης

Η ιδιοπαθής σκολίωση, ανάλογα με την ηλικία εμφάνισης, μπορεί να ταξινομηθεί σε:

• Νηπιακή (0 – 3 έτη),
• Παιδική (3 – 10 έτη),
• Ενηλίκων (πάνω από 10 έτη).

Η παιδική σκολίωση είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διαγιγνώσκεται όσο το δυνατόν συντομότερα. Στην περίπτωση της παιδικής σκολίωσης υπάρχει μία υπεροχή στην εμφάνιση του γυναικείου φύλου σε αναλογία 5/4 και το είδος της παραμόρφωσης τείνει να είναι δεξιά θωρακική ή διπλή μέγιστη παραμόρφωση.

Το 70% των παραμορφώσεων εμφανίζει επιδείνωση και γι‘ αυτό το λόγο απαιτείται θεραπεία είτε χρήσης νάρθηκα είτε χειρουργικού τύπου. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις είναι απαραίτητο να πραγματοποιείται μία μαγνητική τομογραφία (MRI).

Θεραπεία

Η θεραπεία της σκολίωσης μπορεί να γίνει είτε συντηρητικά και με χρήση κατάλληλων ναρθήκων είτε με χειρουργείο. Η επιλογή της θεραπείας εξαρτάται από την ηλικία, τον τύπο και τη σοβαρότητα της κυρτότητας, τη βασική διάγνωση και πόσο καλά λειτουργούν τα πνευμόνια του ασθενούς.

Εάν ο ασθενής είναι ικανός να σταθεί, ο χειρουργός θα αξιολογήσει το σχήμα της πλάτης μέσω του Adams Forward Bend Test.

Εάν το άτομο με σκολίωση γέρνει προς τα εμπρός με τα πόδια και τα χέρια σε ευθεία ένα καθαρό πλευρικό εξόγκωμα θα είναι ορατό από πίσω.

Ο χειρουργός θα εκτιμήσει την κατάσταση της κυρτότητας μέσω ακτινογραφίας της σπονδυλικής στήλης και μέτρησης της Cobb Angle.

Χρήση νάρθηκα σπονδυλικής στήλης

Ο νάρθηκας σκολίωσης καθυστερεί την ανάπτυξη της κυρτότητας και μπορεί να βοηθήσει στην ισορροπία και λειτουργία της στάσης του ασθενούς. Ωστόσο, η χρήση του είναι απαιτητική και χρειάζεται την ταυτόχρονη συνεργασία του ασθενούς αλλά και του στενότερου οικογενειακού του περιβάλλοντος.

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί από την ηλικία των εννέα μηνών και ίσως νωρίτερα για κάποιες σοβαρές κυρτότητες σε νευρομυϊκές παθήσεις. Επίσης, για να είναι περισσότερο αποτελεσματικός ο νάρθηκας είναι απαραίτητο να εφαρμόζεται 16 – 23 ώρες ημερησίως.

Χειρουργείο

Το χειρουργείο συνίσταται σε ασθενείς με κυρτότητα μεγαλύτερη από 40 μοίρες και συνεχιζόμενη ανάπτυξη (με δείκτες ανάπτυξης όπως την οστεοποίηση της λαγονίου ακρολοφίας και του τριακτινωτού χόνδρου), καθώς και σε περιπτώσεις κυρτότητας μεγαλύτερης από 50 μοίρες, η οποία επιφέρει διαταραχές της λειτουργικότητας του ασθενούς.

Οι κυριότεροι στόχοι της χειρουργικής επέμβασης είναι:

• Να ευθειάσει τη σπονδυλική στήλη, όσο το δυνατόν περισσότερο.
• Να διατηρηθεί η διόρθωση, ώστε η κυρτότητα να μην συνεχίσει να αναπτύσσεται στην ενηλικίωση.

Αυτό επιτυγχάνεται με:

• Γεφύρωση των σπονδύλων κατά μήκος της κυρτότητας.
• Υποστήριξη των γεφυρομένων οστών, με τη βοήθεια οργάνων, βίδες και μεταλλικές ράβδους, στη σπονδυλική στήλη.
• Κατάλληλα οστικά μοσχεύματα, αυτόλογα, BMP κ.λπ.