Ο πόνος στην οσφυϊκή χώρα είναι ένα σύνηθες πρόβλημα. Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι μέχρι την ηλικία των 20,50% του πληθυσμού έχει μία εμπειρία πόνου στη μέση.

Το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει το 80% στην ηλικία των 60 χρόνων και είναι δεύτερο σε εμφάνιση μετά το κοινό κρυολόγημα.

Αίτια

Σύμφωνα με τις μέχρι σήμερα μελέτες, η πιο κοινή διάγνωση είναι ουσιαστικά η… «μη διάγνωση», καθώς τα αίτια του πόνου στη μέση μένουν συχνά αδιευκρίνιστα. Στις περισσότερες περιπτώσεις ακούγεται από ειδικούς η διάγνωση «εκφυλιστική νόσος της σπονδυλικής στήλης».

Περισσότερο ειδικές διαγνώσεις είναι τα συμπιεστικά κατάγματα στην σπονδυλική στήλη (π.χ. στην περίπτωση της οστεοπόρωσης), η σπονδυλολίσθηση – σε περιπτώσεις μικρότερων αλλά και μεγαλύτερων ηλικιών, οι όγκοι, η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα και η φλεγμονή.

Περίπου το 2% των πασχόντων διαγιγνώσκονται με συνυπάρχουσα συμπτωματολογία από το ισχιακό νεύρο, με τον πόνο να αντανακλά στο αντίστοιχο πόδι.

Στις περισσότερες περιπτώσεις ο πόνος είναι αυτοπεριοριζόμενος.

Το πρόβλημα, παρόλα αυτά, παραμένει και, εξαιτίας της μη σωστής αρχικής διάγνωσης αλλά και για άλλους λόγους, τα συμπτώματα υποτροπιάζουν.

Ο χρόνος της υποτροπής δεν είναι γνωστός και πολλές φορές αποτελεί τμήμα της εξέλιξης της νόσου.

Για να αποτραπεί η υποτροπή θα πρέπει καταρχήν ο γιατρός να κάνει σωστή διάγνωση.

Γενικές αρχές ανεξάρτητα από την υποκείμενη παθολογία είναι η εκμάθηση σωστού κινητικού προτύπου και η επανατροφοδότηση, ώστε μέσα από αυτά ο ασθενής να μάθει τη σωστή στάση για να μην επιβαρύνει τη μέση του.

Επίσης, ειδικές ασκήσεις που αφορούν τη μέση, όπως ενδυνάμωση της ζώνης του κορμού (κοιλιακοί-ραχιαίοι), ασκήσεις διάτασης των μυών της ράχης και των οπισθίων μηριαίων. Επιπλέον η εφαρμογή ψυχρών και θερμών επιθεμάτων μπορεί να βοηθήσει. Ως φαρμακευτική αγωγή προτείνεται η αντιφλεγμονώδη θεραπεία (NSAIDS).

Διάγνωση

Σε εκτεταμένες επιστημονικές έρευνες που έχουν γίνει δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική συσχέτιση των απεικονιστικών ευρημάτων (απλών ακτινογραφιών) με την υποκείμενη παθολογία και αυτό πολλές φορές είναι παραπλανητικό για το γιατρό αλλά και για τον ίδιο τον ασθενή.

Δεν είναι τυχαίο ότι πολλές φορές ακούγεται η έκφραση αρθρίτιδα ή εκφύλιση της σπονδυλικής στήλης, χωρίς όμως να γνωρίζουμε την ακριβή υποκείμενη αιτία.

Η πραγματικότητα είναι ότι πέρα από το γενικότερο χαρακτηρισμό για την εκφυλιστική νόσο της σπονδυλικής στήλης είναι αρκετά δύσκολο να μιλήσουμε με σιγουριά για την ακριβή αιτία.

Πέρα από τις κλασσικές εξετάσεις, όπως η αξονική (CT) και η μαγνητική τομογραφία (MRI), υπάρχουν και άλλες, όπως το σπινθηρογράφημα οστών, το SPECT, καθώς και η ελάχιστα επεμβατική μέθοδος του δισκογραφήματος.

Το τελευταίο αποτελεί εξέταση ρουτίνας σε μεγάλες Κλινικές Σπονδυλικής Στήλης του εξωτερικού. Θιασώτες της μεθόδου υποστηρίζουν, ότι πέρα από τη βοήθεια που προσφέρει στη διάγνωση της δισκικής νόσου είναι χρήσιμη και στην απόφαση του είδους της χειρουργικής αντιμετώπισής της, ειδικά όταν υπάρχει ακεραιότητα των οπισθίων σπονδυλικών στοιχείων.

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις ο Khai Lam, ένας από τους μεγαλύτερους χειρουργούς Σπονδυλικής Στήλης, ακολουθεί μέθοδο αντιμετώπισης τέτοια, που υπαγορεύεται από τα αποτελέσματα του δισκογραφήματος.

Ωστόσο, το σωστό ιστορικό και η σωστή κλινική εξέταση είναι αυτά που παίζουν το σημαντικότερο ρόλο, παρόλη την καινούρια πανάκριβη τεχνολογία.

Θεραπεία

Η λήψη λεπτομερούς ιστορικού είναι απαραίτητη. Τα αναλγητικά χάπια, τα αντιφλεγμονώδη, τα μυοχαλαρωτικά, η εκμάθηση στάσης – άρσης αντικειμένων, η εκμάθηση σωστής βάδισης και οι εξατομικευμένες φυσιοθεραπευτικές ασκήσεις έχουν θέση.

Στην τελευταία περίπτωση υπάρχει διχογνωμία ακόμα και για τη χρονική διάρκεια έναρξης των χειρισμών. Άλλοι ισχυρίζονται ότι η θέση των οποιουδήποτε είδους χειρισμών – φυσικοθεραπείας είναι μετά τις τρεις πρώτες εβδομάδες, ενώ άλλοι την προτείνουν ακόμα νωρίτερα. Ο πιο καθοριστικός παράγοντας, ωστόσο, είναι το είδος της υποκείμενης παθολογίας κι όχι το ακριβές χρονικό διάστημα της έναρξης των συμπτωμάτων.

Επίσης, μέρος της συντηρητικής θεραπείας αποτελούν και οι ακτινοσκοπικά κατευθυνόμενες εγχύσεις (στον επισκληρίδιο χώρο, καθώς και στις οπίσθιες σπονδυλικές αρθρώσεις) που γίνεται από εξειδικευμένους Χειρουργούς Σπονδυλικής Στήλης και από Αναισθησιολόγους.

Παλιότερα μη γνωρίζοντας πολλά, η κατάκλιση και η ξεκούραση στο κρεβάτι συστήνονταν από πολλούς. Σήμερα, και έχοντας καλή γνώση της παγκόσμιας βιβλιογραφίας, πολυκεντρικές μελέτες έχουν δείξει, ότι οι ασθενείς έχουν το καλύτερο αποτέλεσμα όταν ακολουθούν μία φυσιολογική δραστηριότητα και όχι όταν κατακλίνονται στο κρεβάτι.

Άρα αυτό που πρέπει να συστήνεται είναι να ακολουθούν μία μέτρια και χαλαρή δραστηριότητα και να αποφεύγουν τις κινήσεις εκείνες που επιδεινώνουν τον πόνο.

Όταν, όμως, παρά τη συντηρητική θεραπεία δεν υπάρχει βελτίωση της κατάστασης του ασθενούς, τότε η μόνη επιλογή είναι το χειρουργείο. Αυτή είναι μία απόφαση που τη λαμβάνει ο ασθενής από κοινού με τον ιατρό του κι εφόσον έχει επιβεβαιωθεί ότι ο πρώτος θα έχει ευεργετικά αποτελέσματα από το χειρουργείο.

Σήμερα, υπάρχουν νέες τεχνικές που καθιστούν το χειρουργείο αυτό ευκολότερο για τον ασθενή. Στις Ελάχιστες Επεμβατικές Μεθόδους, όπως μικροδισκεκτομή (με τη χρήση ή μη χειρουργικού μικροσκοπείου), και τεχνικές MISS TLIF, PLIF και XLIF, επιπλοκές, όπως η διεγχειρητική απώλεια αίματος, είναι μηδαμινές και η νοσηλεία του ασθενούς ανέρχεται σε μία ή το πολύ δύο ημέρες.