Η εξωμήτριος (ή έκτοπη) κύηση είναι το αποτέλεσμα μίας διαταραχής της φυσιολογίας της ανθρώπινης αναπαραγωγής, η οποία οδηγεί το έμβρυο να εμφυτευτεί και να ωριμάσει έξω από την κοιλότητα της μήτρας.

Το γεγονός αυτό οδηγεί τελικά στον θάνατο του εμβρύου και χωρίς την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης, η έκτοπη κύηση μπορεί να αποβεί επικίνδυνη για τη ζωή της ασθενούς.

Η επίπτωση της εξωμήτριας κύησης έχει αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, και πλέον φτάνει περίπου το 1-2% των κυήσεων.

Κλινική εικόνα

Η εξωμήτριος κύηση παρουσιάζεται με την κλασική τριάδα συμπτωμάτων:

• Αμηνόρροια (καθυστέρηση στην περίοδο)
• Κοιλιακό πόνο
• Κολπική αιμόρροια

Δυστυχώς, μόνο στο 50% των περιπτώσεων οι ασθενείς παρουσιάζουν και τα 3 συμπτώματα εξωμητρίου κύησης μαζί. Ενδέχεται να υπάρχουν και άλλα ευρήματα που να υποδηλώνουν την ύπαρξη κύησης (όπως ναυτία, έμετοι και πρήξιμο των μαστών).

Όταν υπάρχουν συμπτώματα όπως έντονη σύσπαση των τοιχωμάτων της κοιλιάς, έντονη ευαισθησία στην ψηλάφηση της κοιλιάς και ευρήματα υποογκαιμικού σοκ (ορθοστατική υπόταση ή ταχυκαρδία), το πιθανότερο είναι η εξωμήτριος κύηση να χρειάζεται άμεση χειρουργική αντιμετώπιση.

Στην γυναικολογική εξέταση ενδέχεται η μήτρα να είναι ελαφρά μεγαλύτερη από το κανονικό και μαλακής σύστασης, κατά την μετακίνηση του τραχήλου ή της μήτρας μπορεί να εκλύεται πόνος, μπορεί να ψηλαφείται το πάσχον εξάρτημα διογκωμένο και μπορεί να βρεθούν στον κόλπο ιστοί από απόπτωση του ενδομητρίου (περίπου σαν πήγματα περιόδου).

Διάγνωση εξωμητρίου κύησης

Μέτρηση χοριακής γοναδοτροφίνης στο αίμα: Σε μια φυσιολογική εγκυμοσύνη, τα επίπεδα της χοριακής στο αίμα διπλασιάζονται κάθε 48 ώρες μέχρι να φτάσουν στις 10.000-20.000 μονάδες.

Στις περιπτώσεις εξωμήτριας κύησης, τα επίπεδα συνήθως αυξάνονται λιγότερο και τελικώς είναι χαμηλότερα από εκείνα που αναμένονται στις φυσιολογικές κυήσεις.

Για την διάγνωση εξωμήτριας κύησης δεν είναι αρκετή μία μόνο μέτρηση της χοριακής, αλλά απαιτούνται επαναλαμβανόμενες μετρήσεις, τόσο για να ξεχωρίσουμε την εξωμήτριο, όσο και για να παρακολουθήσουμε την εξέλιξή της μετά από την έναρξη της θεραπείας.

Υπερηχογράφημα: Το υπερηχογράφημα αποτελεί το πιο χρήσιμο εργαλείο για την διάγνωση της εξωμήτριας κύησης.

Η ανεύρεση ενός σάκου μέσα στην κοιλότητα της μήτρας, με ή χωρίς ενδείξεις καρδιακής λειτουργίας του εμβρύου, είναι αρκετή για τον αποκλεισμό μιας εξωμήτριας κύησης.

Το διακολπικό υπερηχογράφημα μπορεί να ανιχνεύσει μια ενδομήτρια κύηση 24 μέρες μετά την ωορρηξία ή 38 μέρες μετά την τελευταία περίοδο (ενώ το διακοιλιακό υπερηχογράφημα την ανιχνεύει μία εβδομάδα αργότερα).

Μια κενή μήτρα σε ασθενείς με χοριακή γοναδοτροπίνη πάνω από μια συγκεκριμένη τιμή, υποδηλώνει την ύπαρξη εξωμήτριας κύησης.

Εάν χρησιμοποιηθεί και το Doppler, η διαγνωστική ακρίβεια του υπερηχογραφήματος αυξάνεται, ιδιαίτερα σε αμφίβολες περιπτώσεις.

Λαπαροσκόπηση: Η λαπαροσκόπηση αποτελεί σταθερό κριτήριο για τη διάγνωση εξωμήτριας κύησης . Παρόλα αυτά, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλες τις ασθενείς, καθώς μπορεί να αυξήσει τους κινδύνους, τη νοσηρότητα αλλά και το κόστος.

Ενδείκνυται για τις ασθενείς που βρίσκονται σε πόνο και είναι αιμοδυναμικά ασταθείς. Η λαπαροσκόπηση μπορεί να «χάσει» μέχρι 4% των περιπτώσεων αρχόμενης εξωμήτριας κύησης.

Αντιμετώπιση εξωμήτριας κύησης

Οι θεραπευτικές επιλογές είναι τρεις:

• Αναμονή
• Χορήγηση μεθοτρεξάτης
• Χειρουργική επέμβαση

Αναμονή: Υποψήφιες για την πολιτική της αναμονής είναι οι ασθενείς εκείνες που δεν έχουν συμπτώματα, και δεν έχουν ενδείξεις ρήξης της εξωμήτριας κύησης ή αιμοδυναμική αστάθεια.

Θα πρέπει επίσης να υπάρχει εργαστηριακή επιβεβαίωση της σταδιακής πτώσης της χοριακής. Παρόλα αυτά, οι ασθενείς αυτές θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά, καθώς παρά την πτώση της χοριακής, ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος της ρήξης.

Χορήγηση μεθοτρεξάτης: Η μεθοτρεξάτη είναι ένα κυτταροστατικό φάρμακο που αποτελεί την ενδεδειγμένη φαρμακευτική θεραπεία σε περιπτώσεις μη ραγείσας εξωμήτριας κύησης. Η πιο δημοφιλής δοσολογία είναι μία δόση εφάπαξ.

Οι ασθενείς που θα αντιμετωπιστούν με μεθοτρεξάτη, θα πρέπει να είναι αιμοδυναμικά σταθερές, να μην έχουν κοιλιακό άλγος, να έχουν την δυνατότητα παρακολούθησης και να έχουν καλή ηπατική και νεφρική λειτουργία.

Χειρουργική επέμβαση: Η λαπαροσκόπηση είναι η ενδεδειγμένη μέθοδος στις περισσότερες περιπτώσεις εξωμήτριας κύησης.

Η λαπαροτομία (ανοιχτό χειρουργείο) απευθύνεται σε ασθενείς με αιμοδυναμική αστάθεια, ή σε περιπτώσεις που η εξωμήτριος κύηση εντοπίζεται στο κέρας της μήτρας.