Πόσο σημαντική είναι η έγκαιρη αντιμετώπιση ενός ελαφρού εμφράγματος;

Από τον Δημήτρη Τσιαχρή, Καρδιολόγο, Διευθυντή Εργαστηρίου Ηλεκτροφυσιολογίας και Βηματοδότησης, Athens Heart Center, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.

Τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (AEE) αποτελούν τη σημαντικότερη αιτία αναπηρίας στους ενήλικες και μια από τις σημαντικότερες αιτίες θανάτου παγκοσμίως. Προκαλούν σοβαρές σωματικές, ψυχικές, κοινωνικές αλλά και οικονομικές επιπτώσεις όχι μόνο στους επιζώντες ασθενείς, αλλά και στις οικογένειές τους. Ενώ στις περισσότερες χώρες του κόσμου τα ΑΕΕ είναι σαφώς λιγότερα σε σχέση με τα εμφράγματα μυοκαρδίου, στην Ελλάδα ο αριθμός αυτός είναι παρόμοιος. Συγκεκριμένα, στη χώρα μας υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο συμβαίνουν 30 έως 35 χιλιάδες νέα AEE.

Παρόλο που η αντιμετώπιση του οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου έχει κάνει άλματα προόδου, με αποτέλεσμα τη δραματική ελάττωση της αντίστοιχης θνησιμότητας και νοσηρότητας, η αντιμετώπιση του ΑΕΕ δεν έχει καταφέρει το ίδιο. Σύγχρονα δεδομένα αποδεικνύουν ότι η άμεση φαρμακευτική ή/και μηχανική (θρομβεκτομή) αποκατάσταση της αιματικής ροής στην ένοχη για το ΑΕΕ εγκεφαλική αρτηρία - με πρωτόκολλα παρόμοια με αυτά του εμφράγματος του μυοκαρδίου - συμβάλει δραματικά στην βελτίωση της πρόγνωσης των ασθενών με ΑΕΕ, περιορίζοντας σημαντικά τη βαρύτητα της αναπηρίας και της θνησιμότητας.

Ο ρόλος τους καρδιολόγου είναι ξεχωριστός στην αναγνώριση της αιτίας του ΑΕΕ. Σε ένα σημαντικό 15%-35% ποσοστό δεν καθίσταται εφικτός ο καθορισμός του υποκειμένου αιτιοπαθογενετικού μηχανισμού και τα ΑΕΕ ονομάζονται κρυπτογενή. Αξίζει να σημειωθεί, ότι στην κατηγορία κρυπτογενούς ΑΕΕ υπάγονται και αυτά στα οποία έχει γίνει πλημμελής έλεγχος ή έχουν ανευρεθεί παραπάνω από μια πιθανές αιτίες εκδήλωσης ΑΕΕ.

Τα τελευταία έτη ξεκαθαρίζει το τοπίο στη διαχείριση ασθενών με κρυπτογενές ΑΕΕ και παρουσία ανοικτού ωοειδούς τρήματος (PFO). Το PFO είναι στην ουσία μία πολύ μικρή μεσοκολπική επικοινωνία, δηλαδή μια μικρή τρύπα ανάμεσα στον αριστερό και δεξιό κόλπο που υπάρχει στο 20-25% του πληθυσμού. Σε γενικές γραμμές δεν υπάρχει κανένας απολύτως λόγος ούτε καν συζητείται η σύγκλειση ενός ασυμπτωματικού PFO.

Υπάρχουν όμως περιπτώσεις, στις οποίες το PFO μπορεί να ευθύνεται για κρυπτογενή AEE μέσω παράδοξης θρομβοεμβολής όπου κάποιος θρόμβος που δημιουργείται στο φλεβικό σύστημα (π.χ. μετά από τραυματισμό στα πόδια, φλεβική στάση) περνάει μέσα από το PFO από τον δεξιό προς τον αριστερό κόλπο και αποφράσσει μία αρτηρία στον εγκέφαλο, δημιουργώντας ΑΕΕ. Συνηγορητικά στην κατεύθυνση αυτή είναι  ανατομικές παραλλαγές όπως το ανεύρυσμα του μεσοκολπικού διαφράγματος, η ευσταχιανή βαλβίδα και το δίκτυο Chiari.

Η διάγνωση επιτελείται πρακτικά με τη διενέργεια διοισοφαγείου υπερηχοκαρδιογραφήματος ενώ απαραίτητα είναι κλινικά στοιχεία κατά την έναρξη των νευρολογικών συμπτωμάτων αφού η παράδοξη εμβολή μπορεί να προκληθεί από το βήξιμο, το γέλιο, το φτέρνισμα, τη βαθιά εισπνοή ή την απελευθέρωση κατά την δοκιμασία Valsalva.

Τα αποτελέσματα πρόσφατων διεθνών προοπτικών πολυκεντρικών μελετών προτείνουν τη διαδερμική σύγκλειση του PFO με εμφύτευση αυτών των συσκευών – ομπρελών (βλέπε video). Η επεμβατική αυτή πράξη είναι αρκετά απλή, διενεργείται με την καθοδήγηση του διοισοφαγείου υπερηχοκαρδιογραφήματος και προϋποθέτει νοσηλεία μιας μόνο ημέρας. Το αποτέλεσμα είναι η σημαντική μείωση υποτροπών από ΑΕΕ, η οποία μπορεί μερικές φορές να καταστεί μοιραία.