Το πιο αποτελεσματικό όπλο στην πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του μαστού: Προληπτική Ταχεία Μαγνητική Μαστογραφία

Γράφουν  ο Δρ. Νίκος Μποντόζογλου, Ακτινολόγος, Διευθυντής Τμήματος Αξονικής και Μαγνητικής Τομογραφίας και PET CT, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών και  η Μαρίνα Φασούλα, Ακτινολόγος , Επιμελήτρια  Τμήματος Αξονικής και Μαγνητικής Τομογραφίας, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών

Η Ανάγκη Καλύτερου Προσυμπτωματικού Ελέγχου των Μαστών

Η σύγχρονη ιατρική επιτάσσει εξατομικευμένη αντιμετώπιση, πέρα από τη θεραπεία, τόσο στη διάγνωση όσο και την πρόληψη του καρκίνου του μαστού.

Η αντιμετώπιση του καρκίνου μαστού καθορίζεται από τις ιδιαιτερότητες του κάθε ατόμου και κυρίως από το βαθμό κινδύνου που διατρέχει κάποιος για κάποια συγκεκριμένη πάθηση. Εντούτοις, σε ό,τι αφορά στην πρώιμη διάγνωση της νόσου, όλες οι γυναίκες αντιμετωπίζονται μέχρι σήμερα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο: τακτικός έλεγχος με μαστογραφία και υπερηχογράφημα. Το μόνο που διαφοροποιείται είναι η σύσταση για την έναρξη και την τακτικότητα του προληπτικού ελέγχου για καρκίνο μαστού. Και παρότι τα οφέλη της μαστογραφίας είναι αποδεδειγμένα, o καρκίνος του μαστού παραμένει η πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες και η πρώτη αιτία θανάτου γενικώς στις γυναίκες έως 50 ετών.

Για το λόγο αυτό έχει ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια μία δημόσια συζήτηση σχετικά με την πραγματική αξία της μεθόδου στην πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του μαστού. Παρότι οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι κυρίως η μαστογραφία και σε μικρότερο βαθμό το υπερηχογράφημα σώζουν ζωές από τον καρκίνο μαστού, παράλληλα αναγνωρίζουν τα μειονεκτήματα των εξετάσεων αυτών. Ότι χάνουν, δηλαδή, σημαντικό αριθμό καρκίνων αρχικού σταδίου ενώ παράλληλα οδηγούν ορισμένες γυναίκες σε άσκοπες θεραπείες.

Η Σημασία του «Πυκνού Μαστού» στη Μαστογραφία

Ο κυριότερος λόγος για τον οποίο μπορεί να χαθεί ένας πρώιμος καρκίνος στη μαστογραφία είναι ο αποκαλούμενος πυκνός μαστός. Στη μαστογραφία, ο πυκνός μαστός είναι διάχυτα άσπρος. Ο όγκος είναι επίσης άσπρος, οπότε είναι δύσκολο να ανιχνευθεί.

Στις ΗΠΑ, τουλάχιστον 21 Πολιτείες εφαρμόζουν πλέον ειδικό νόμο (Breast Density Notification Law), ο οποίος αναφέρει ότι η γυναίκα με πυκνούς μαστούς πρέπει να ενημερωθεί γραπτώς για τη μειωμένη αξία της μαστογραφίας και να συζητήσει με τον ιατρό της τα οφέλη μίας συμπληρωματικής εξέτασης για ανίχνευση καρκίνου μαστού.

Σημειώνεται ότι ο πυκνός μαστός δεν έχει σχέση με την εμφάνιση ή την αίσθηση του μαστού αλλά ανακαλύπτεται μόνο από τους ειδικούς στη μαστογραφία. Οι γυναίκες είναι σημαντικό να γνωρίζουν την πυκνότητα του μαστού τους. Στις γυναίκες με πυκνό μαστό, η μαστογραφία μπορεί να χάσει καρκίνους αρχικού σταδίου. Αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι το μεγαλύτερο ποσοστό καρκίνων που διαφεύγουν της μαστογραφίας απαντάται σε γυναίκες 40-50 ετών, οι οποίες έχουν συχνότερα πυκνούς μαστούς. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν και οι γυναίκες οι οποίες πρέπει να ελεγχθούν προληπτικά για καρκίνο μαστού, προτού υποβληθούν σε εξωσωματική γονιμοποίηση.

Ομάδες Υψηλού Κινδύνου για Καρκίνο Μαστού

Υπάρχουν, όμως, και άλλες ομάδες γυναικών, στις οποίες σήμερα ο έλεγχος με την παραδοσιακή μαστογραφία και τους υπερήχους δεν επαρκεί. Πρόκειται για γυναίκες υψηλού κινδύνου για καρκίνο μαστού με βάση το οικογενειακό ιστορικό τους ή την παρουσία γονιδίων που προδιαθέτουν σε ανάπτυξη της νόσου. Οι συγκεκριμένες γυναίκες πρέπει να ξεκινούν τον προληπτικό έλεγχο νωρίτερα, αφού έχει αποδειχθεί ότι ο καρκίνος του μαστού τις προσβάλλει νωρίτερα. Από το 2009, συστήνεται όπως ο έλεγχος αυτών των γυναικών συμπληρώνεται με ετήσια μαγνητική μαστογραφία, κάτι όμως που στην πράξη εφαρμόζεται σε μικρό μόνο αριθμό γυναικών.

Μία άλλη ομάδα υψηλού κινδύνου για καρκίνο μαστού είναι οι γυναίκες με προθέματα μαστών. Τα προθέματα κρύβουν τμήματα του μαζικού αδένα στη μαστογραφία, με αποτέλεσμα να χάνονται σημαντικές παθολογίες μέσα από την εφαρμογή των συμβατικών εξετάσεων. Ωστόσο, και αυτές οι γυναίκες μπορούν να ελεγχθούν αποτελεσματικά με μαγνητική μαστογραφία.

Ομάδες ενδιάμεσου κινδύνου για  Καρκίνο Μαστού

Αλλά και σε ομάδες ενδιάμεσου κινδύνου συστήνεται από το 2018 ο προληπτικός  έλεγχος με ετήσια μαγνητική μαστογραφία σύμφωνα με οδηγίες του American College of Radiology. Στις ομάδες αυτές ανήκουν γυναίκες με πυκνούς μστούς και ατομικό ιστορικό καρκίνου μαστού σε ηλικία μικρότερη των 50 ετών.

Η Προληπτική Ταχεία Μαγνητική Μαστογραφία

Σήμερα, μία νέα εφαρμογή της μαγνητικής τομογραφίας, η προληπτική Ταχεία Μαγνητική Μαστογραφία, φιλοδοξεί να αλλάξει την τρέχουσα τακτική πρόληψης καθώς φαίνεται ότι αποτελεί την εξέταση μέγιστης ευαισθησίας στην πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του μαστού.

Με σκοπό την ευρύτερη εφαρμογή της μαγνητικής μαστογραφίας στον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου μαστού, τα τελευταία χρόνια δοκιμάστηκε, προτάθηκε και ξεκίνησε να εφαρμόζεται η Ταχεία Μαγνητική Μαστογραφία. Συγκριτικά με τη μαστογραφία, στην Προληπτική Ταχεία Μαγνητική Μαστογραφία η ανακάλυψη του καρκίνου μαστού δε βασίζεται μόνο στα ανατομικά, αλλά κυρίως στα λειτουργικά χαρακτηριστικά του, και δεν επηρεάζεται από την παρουσία πυκνού μαστού. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη ικανότητα ανακάλυψης του καρκίνου μαστού και μάλιστα στα αρχικά του στάδια.

Δημοσίευση στο Journal of Clinical Oncology, το 2014, έδειξε ότι εάν 1000 γυναίκες μετρίου ή ελαφρώς αυξημένου κινδύνου με φυσιολογική μαστογραφία και φυσιολογική υπερηχογραφία μαστών, υποβληθούν στην προληπτική Ταχεία Μαγνητική Μαστογραφία, θα ανακαλυφθούν 18 αρχόμενοι, κλινικά σημαντικοί καρκίνοι μαστού. Σε  αντίστοιχη δημοσίευση της Ακτινολογικής Εταιρείας Βορείου Αμερικής , το 2017, μετά από έρευνα σε 1000 γυναίκες χωρίς παράγοντες κινδύνου με φυσιολογική μαστογραφία και φυσιολογική υπερηχογραφία μαστών, αναδείχθηκαν 22 νέες περιπτώσεις καρκίνου μαστού .  Αν δεν γινόταν η επιπλέον αυτή εξέταση Προληπτικής Ταχείας Μαγνητικής Μαστογραφίας ο καρκίνος θα ανακαλύπτονταν αργότερα και πιθανότατα σε πλέον προχωρημένο στάδιο.  Δημοσίευση στο European Journal of Radiology, 2015, έδειξε επίσης σημαντική ευαισθησία ανακάλυψης του καρκίνου μαστού με την προληπτική Ταχεία Μαγνητική Μαστογραφία.

Στο τμήμα μαγνητικής τομογραφίας του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών μελετήσαμε την αποτελεσματικότητα της νέας αυτής εξέτασης Προληπτικής Ταχείας Μαγνητικής Μαστογραφίας, σε σύγκριση με τη συμβατική μαγνητική μαστογραφία, σε 100 γυναίκες. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά καθώς αποδείξαμε ότι η Ταχεία Μαγνητική εξέταση ανακαλύπτει τον καρκίνο του μαστού με τη μέγιστη ευαισθησία και χωρίς αποκλίσεις μεταξύ έμπειρων διαγνωστών. Τα αποτελέσματά μας ανακοινώθηκαν στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Ακτινολογίας 2015 στη Βιέννη.

Με βάση τα αποτελέσματα νεότερης παγκόσμιας έρευνας η οποία ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2019 (EA 1411  EGOG-ACRIN) και στην οποία συμμετείχαν 48 κλινικές και νοσοκομεία  η προληπτική Ταχεία Μαγνητική Μαστογραφία υπερτερεί της Ψηφιακής Μαστογραφίας σε γυναίκες με πυκνούς μαστούς ( ανέδειξε 12 νέες περιπτώσεις καρκίνου μαστού ανά 1000 γυναίκες  έναντι  5 νέων περιπτώσεων ανά 1000 γυναίκες) ενώ δεν υστερεί συγκριτικά με την συμβατική μαγνητική μαστογραφία.

Πρόσφατες δημοσιεύσεις στο British Journal of Radiology (Σεπτέμβριος 2024) και στο European Radiology Journal ( Μάρτιος 2024) επισημαίνουν αντίστοιχα τον κλινικά σημαντικό ρόλο της Ταχείας Μαγνητικής Μαστογραφίας κυρίως λόγω του αυξημένου ποσοστού διάγνωσης του καρκίνου του μαστού συγκριτικά με την ψηφιακή μαστογραφία και την υψηλή ακρίβεια της εξέτασης στη διαφοροδιάγνωση καλοήθων  και κακοήθων αλλοιώσεων του μαστού. 

Με βάση λοιπόν την εμπειρία μας και τα έως σήμερα δημοσιευμένα δεδομένα, χτίσαμε μία ελαχίστων λεπτών εξέταση, που περιέχει τις ακολουθίες που ανακαλύπτουν τον καρκίνο μαστού με τη μέγιστη ευαισθησία, αλλά παράλληλα περιορίζουν τις συστάσεις για άσκοπες βιοψίες.

Σε σύγκριση με τη συμβατική μαστογραφία που είναι χρονοβόρος - διαρκεί περίπου μισή ώρα - και απαιτεί, μετά τη διεξαγωγή της, ανάλυση εκατοντάδων εικόνων από τους ειδικούς, η Προληπτική Ταχεία Μαγνητική Μαστογραφία περιέχει τις ακολουθίες εκείνες που ανακαλύπτουν τον καρκίνο μαστού με τη μέγιστη ευαισθησία μέσα σε μόλις τρία λεπτά. Ουσιαστικά, συντομεύουμε την εξέταση λαμβάνοντας μόνο τις πιο σημαντικές εικόνες που η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι μπορούν να αποκαλύψουν την εικόνα του καρκίνου στους μαστούς. Απαραίτητες, βέβαια, προϋποθέσεις για την επιτυχημένη εφαρμογή της νέας εξέτασης Προληπτικής Ταχείας Μαγνητικής Μαστογραφίας είναι η χρήση τελευταίας τεχνολογίας μαγνητικού τομογράφου και, κυρίως, η ιατρική εμπειρία στο πεδίο της μαγνητικής μαστογραφίας.

Σημαντικά πλεονεκτήματα της Προληπτικής Ταχείας Μαγνητικής Μαστογραφίας είναι ότι ανακαλύπτει διπλάσιους καρκίνους σε σύγκριση με τις άλλες εξετάσεις, ανακαλύπτει τον καρκίνο μαστού στα αρχικά στάδια, δεν έχει ακτινοβολία, δε δημιουργεί τη δυσάρεστη αίσθηση της πίεσης των μαστών, όπως συμβαίνει με την κλασική μαστογραφία, ενώ παράλληλα η τεράστια μείωση του χρόνου διεξαγωγής της εξέτασης οδηγεί σε σημαντική μείωση του κόστους της, το οποίο βρίσκεται σε παρόμοια επίπεδα με τις άλλες εξετάσεις του μαστού.

Συμπερασματικά, η προληπτική Ταχεία Μαγνητική Μαστογραφία έχει πολύ μεγαλύτερη ευαισθησία ανίχνευσης του καρκίνου του μαστού σε σχέση με τις λοιπές εξετάσεις. Ο χρόνος και το κόστος της Προληπτικής Ταχείας Μαγνητικής Μαστογραφίας είναι πλέον σε επίπεδα που επιτρέπουν την ευρύτερη εφαρμογή της. Η Προληπτική Ταχεία Μαγνητική Μαστογραφία αποτελεί το καλύτερο συμπλήρωμα της μαστογραφίας στις γυναίκες με πυκνούς μαστούς, στις γυναίκες μετρίου και υψηλού κινδύνου για καρκίνο μαστού, και στις γυναίκες με ενθέματα, ενώ είναι εξέταση εκλογής στις νεότερες γυναίκες.

Μπορούμε, επομένως, να πούμε ότι έχουμε πλέον στα χέρια μας ένα νέο όπλο για να ξεπεράσουμε τα μειονεκτήματα του παρελθόντος στον τακτικό έλεγχο για την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού.