Ηπατολογία - Νεότερες εξελίξεις

Γράφουν οι Φωτεινή Λαούδη, MD PhD, Γαστρεντερολόγος, Διευθύντρια Γαστρεντερολογικού Τμήματος, Ιατρικό Π. Φαλήρου, Hλίας Ξηρουχάκης – MD, Γαστρεντερολόγος, Συνεργάτης Γαστρεντερολογικού Τμήματος, Ιατρικό Π. Φαλήρου. 

Μεγάλη η συμβολή στον τομέα της ηπατολογίας νεότερων εξελίξεων στον τομέα των μεθόδων διάγνωσης και θεραπείας σε πολλά νοσήματα. 

Ιδιαίτερη θέση πλέον έχει αποκτήσει και ο τομέας της πρόληψης. Για να γίνουμε όμως πιο συγκεκριμένοι θα τονίσουμε μερικές από τις σημαντικότερες εξελίξεις ελπίζοντας στα χρόνια που θα έρθουν να αναπτυχθούμε περισσότερο.

Η σημαντικότερη εξέλιξη έχει επιτευχθεί στη θεραπεία της ηπατίτιδας C ενός χρόνιου νοσήματος που οδηγεί στο 10-20% των ανθρώπων που προσβάλλονται από αυτό σε κίρρωση, ηπατική ανεπάρκεια και 2-6% ανά έτος σε ηπατοκυτταρικό καρκίνο. Τα τελευταία χρόνια η θεραπεία της έχει γίνει εύκολη και προσιτή με αποτελεσματικότητα που ξεπερνά το 90%. Το γεγονός αυτό έχει οδηγήσει πολλά Ευρωπαϊκά κράτη σε πολιτικές πλήρους εξάλειψης της ηπατίτιδας C. Επίσης και οι πολιτικές πρόληψης έχουν ενταθεί. 

Η ηπατίτιδα Β από χρόνια αντιμετωπίζεται με επιτυχία με φάρμακα ετσι ώστε να έχει πλέον επιτευχθεί ο έλεγχος της εξέλιξης της σε χρόνια ηπατοπάθεια και κίρρωση. Γεγονός σε αυτή την προσπάθεια αποτελεί ο περιορισμός της μεταμόσχευσης ήπατος σε ασθενείς με ηπατίτιδα Β που πριν από μερικά χρόνια ήταν πρώτος σε συχνότητα. Παρόλα αυτά οι προσπάθειες για πλήρη ίαση της χρόνιας ηπατίτιδας Β συνεχίζονται εντατικά.

Στην χρόνια ηπατίτιδα Δ μία επίσης επικίνδυνη νόσο υπάρχουν καινούργιες θεραπείες που με μεγαλύτερη ευκολία σε σχέση με το παρελθόν επιτυγχάνουν πολύ καλά αποτελέσματα. 

Σημαντική εξέλιξη έχει επιτευχθεί και στον τομέα της έγκαιρης διάγνωσης και θεραπείας του ηπατοκυτταρικού καρκίνου ενός νοσήματος που αφορά περίπου 12 άνδρες και 4 γυναίκες ανά 100.000 πληθυσμού στην Ελλάδα και προκύπτει συνηθέστερα σε ανθρώπους με κίρρωση του ήπατος ή χρόνια ηπατίτιδα. Έχουν κατοχυρωθεί οι τρόποι παρακολούθησης που συνήθως γίνονται ανά 6μηνο με σύγχρονες μεθόδους απεικόνισης και υπάρχουν σύγχρονες θεραπείες είτε εξαίρεσης είτε τοπικής θεραπείας που μπορούν να επιτύχουν υψηλά ποσοστά αποτελεσματικότητας.

Το πρόβλημα που πιθανότατα αφορά και το μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού καθώς μπορεί να ανακαλυφθεί στο 40-80% ανθρώπων με παχυσαρκία, σακχαρώδη διαβήτη ή αυξημένη χοληστερίνη είναι η εμφάνιση του λίπους στο συκώτι αυτό που ονομάζεται λιπώδης νόσος του ήπατος και το οποίο εξελίσσεται σε μάστιγα του σύγχρονου πολιτισμού κυρίως λόγω του τρόπου διατροφής αλλά και του ρυθμού ζωής. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί αρκετές μέθοδοι αντιμετώπισης της παχυσαρκίας, χειρουργικές και ενδοσκοπικές, αλλά και σημαντικά φάρμακα όπως για παράδειγμα στο σακχαρώδη διαβήτη που συνδυάζουν πολλή καλή αποτελεσματικότητα και στην λιπώδη νόσο του ήπατος.

Η αλκοολική ηπατοπάθεια είναι και αυτή ένα σημαντικό σύγχρονο πρόβλημα που οδηγεί σε κίρρωση και αποτελεί την πρώτη αιτία μεταμοσχεύσεων ήπατος σε πολλές χώρες. Η Ευρώπη είναι πρώτη με μέσο όρο κατανάλωσης αλκοόλ τα 10,9 λίτρα καθαρής αλκοόλης ανά έτος. Έχει γίνει μεγάλη καμπάνια για την ενημέρωση και την αποφυγή της χρόνιας κατανάλωσης αλκοόλ από την Ευρωπαϊκή Ένωση κυρίως σε ομάδες πληθυσμού όπως οι νέοι. Επίσης σε πολλά νοσοκομεία έχουν δημιουργηθεί μονάδες απεξάρτησης και ενημέρωσης του κοινού.

Άλλα σημαντικά προβλήματα του ήπατος όπως οι χρόνιες αυτοάνοσες ηπατίτιδες έχουν και αυτά σημαντικά εξελιχθεί στην αντιμετώπισή τους. Η πρωτοπαθής χολική χολαγγειίτιδα, και η αυτοάνοση ηπατίτιδα έχουν αποκτήσει μερικές επιπλέον θεραπείες που βοηθούν στον έλεγχο των δύσκολων και ανθεκτικών περιπτώσεων αλλά και στον περιορισμό σημαντικών συμπτωμάτων όπως ο κνησμός από την στάση της χολής. 

Η κίρρωση είναι μέρος της εξέλιξης μίας χρόνιας ηπατοπάθειας οποιασδήποτε αιτιολογίας από αυτές που αναφέραμε και πολλές φορές ιδιαίτερα εάν δεν αντιμετωπισθεί η βασική αιτία που την προκαλεί οδηγεί σε ηπατική ανεπάρκεια. Σε αυτές τις περιπτώσεις μοναδική αντιμετώπιση αποτελεί η μεταμόσχευση ήπατος. Παρόλα υπάρχουν σύγχρονες θεραπείες που αντιμετωπίζουν τις επιπλοκές της κίρρωσης και καθυστερούν την εξέλιξη των ασθενών αυτών. Δηλαδή η σωστή ενδοσκοπική και θεραπευτική αντιμετώπιση της αιμορραγίας, η έγκαιρη αντιμετώπιση των λοιμώξεων και της εγκεφαλοπάθειας που προκαλεί βοηθούν πολλούς ασθενείς με κίρρωση να έχουν μία καλή ποιότητα ζωής. 

Συνεπώς η προσπάθεια της σύγχρονης ηπατολογίας βασίζεται στην έρευνα, την ενημέρωση και την επικοινωνία με τους ειδικούς γιατρούς για την καλύτερη αντιμετώπιση των ασθενών με νοσήματα του ήπατος. Οι σύγχρονες προσεγγίσεις επιτυγχάνονται καλύτερα με την καλή συνεργασία διαφόρων ειδικοτήτων που εκτός του ηπατολόγου είναι οι απεικονιστές, χειρουργοί, ογκολόγοι, λοιμωξιολόγοι, ψυχολόγοι, διατροφολόγοι, παθολόγοι και γενικοί ιατροί με απώτερο σκοπό την καλύτερη χρήση των μεθόδων προς όφελος του ασθενούς.