Εγκεφαλικά επεισόδια – Αιτίες και χειρουργική αντιμετώπιση

*Αχιλλέας Καρκαμάνης, Αγγειοχειρουργός, Επιστημονικός Υπεύθυνος Αγγειοχειρουργικής ΙΔΘ, Διευθυντής Γ Αγγειοχειρουργικής κλινικής

Τα εγκεφαλικά επεισόδια αποτελούν μια επείγουσα ιατρική κατάσταση που θέτει σε κίνδυνο την ζωή και εμφανίζονται όταν διακόπτεται η παροχή αίματος σε ένα μέρος του εγκεφάλου. Όταν συμβεί αυτό, τα εγκεφαλικά κύτταρα στερούνται οξυγόνου και αρχίζουν να πεθαίνουν. Τα συμπτώματα ποικίλουν από αναστρέψιμα έως μόνιμες βλάβες ή μέχρι και τον θάνατο. Σύμφωνα με τα στοιχεία του παγκόσμιου οργανισμού υγείας η πάθηση αυτή καταλαμβάνει την 2η θέση αιτιών θανάτου προκαλώντας περίπου 6.2 εκατομμύρια θανάτους τον χρόνο, δηλαδή το 11% του συνόλου αριθμού. Αυτό σημαίνει ότι τα εγκεφαλικά ευθύνονται για περισσότερους θανάτους ετησίως από ότι το AIDS, η μαλάρια και η φυματίωση μαζί. Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι περίπου 19350 συνάνθρωποι χάνουν την ζωή τους ετησίως λόγω εγκεφαλικού επεισοδίου, σε σύνολο 69028, με τους επιζώντες  να έχουν σημαντική μείωση της ποιότητας ζωής τους. Οι προγνώσεις έως το 2035 είναι δυσοίωνες με σημαντικές αυξήσεις στα νούμερα αυτά.

Τα εγκεφαλικά επεισόδια οφείλονται σε αιμορραγίες σε περίπου 10-15% των περιπτώσεων και σε ισχαιμία (απουσία ροής) σε περίπου 85% των περιπτώσεων.
Τα ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια οφείλονται σε:

• 15-25% των περιπτώσεων σε στένωση των καρωτικών αρτηριών
• 25% των περιπτώσεων σε καρδιακές παθήσεις (όπως για παράδειγμα η κολπική μαρμαρυγή)
• 25% των περιπτώσεων σε νόσο των μικρών αγγείων

Σε κάθε περίπτωση γίνεται εκτίμηση εάν η αποκατάσταση της ροής θα είναι προς όφελος της υγείας του ασθενή και εάν ενδεχόμενη φαρμακευτική θρομβόλυση ή χειρουργική επέμβαση αποκατάστασης της ροής ενδείκνυται. Ταυτόχρονα αντιμετωπίζεται και η αιτία του εγκεφαλικού είτε φαρμακευτικά ή χειρουργικά ανάλογα και με την αιτία. Στην περίπτωση παραδείγματος χάρη της καρωτικής νόσου αυτό σημαίνει αφαίρεση της στένωσης με ανοιχτό χειρουργείο ή σε συγκεκριμένες περιπτώσεις την χρησιμοποίηση στεντ για διάνοιξη της στένωσης. Τα τελευταία χρόνια ξεκίνησε και η υβριδική λύση του μερικώς ανοιχτού χειρουργείου με στεντ.

Η φαρμακευτική αγωγή ή και χειρουργείο, πρέπει να συνδυάζονται και με τις ανάλογες αλλαγές στον τρόπο ζωής ώστε να επιτευχθεί η εξάλειψη των ενδεχόμενων παραγόντων ρίσκου όπως για παράδειγμα το κάπνισμα, ο ανεξέλεγκτος διαβήτης, η παχυσαρκία, τα υψηλά επίπεδα λιπιδίων στο αίμα, η υπέρταση και οι διατροφικές επιλογές.

Η αναγνώριση των συμπτωμάτων είναι σημαντική, όπως και η έγκαιρη και γρήγορη διάγνωση και αντιμετώπιση του εγκεφαλικού επεισοδίου ώστε να επιτευχθεί η όσο το δυνατόν καλύτερη αναστροφή των συμπτωμάτων και ο περιορισμός των χρόνιων επιπτώσεων.