5 λόγοι για τους οποίους δεν μπορεί να ρυθμιστεί η αρτηριακή υπέρταση με τα αντιυπερτασικά φάρμακα.

Από την Παναγιώτα Πιέτρη, Καρδιολόγο, Διευθύντρια Μονάδας Υπέρτασης Athens Heart Center, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών

Η αρτηριακή υπέρταση αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακά επεισόδια και, ιδιαίτερα, για αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Γι’αυτό και είναι σημαντικό η υγιεινοδιαιτητική και φαρμακευτική αγωγή που εφαρμόζεται να ρυθμίζει την αρτηριακή πίεση.

Παρά το γεγονός ότι σήμερα υπάρχουν διαθέσιμα πολλά αντιυπερτασικά σκευάσματα, με διαφορετικούς μηχανισμούς δράσης το καθένα, αλλά, με τελικό αποτέλεσμα για όλα τα φάρμακα τη μείωση της αρτηριακής πίεσης, σε ένα ποσοστό που

κυμαίνεται περίπου στο 10% των υπερτασικών ασθενών δεν επιτυγχάνεται σωστή ρύθμιση αρτηριακής πίεσης ή αλλιώς εμφανίζεται αυτό που ονομάζουμε ‘ανθεκτική υπέρταση’.

Με τον όρο ‘ανθεκτική υπέρταση’ εννοούμε την μη πτώση της αρτηριακής πίεσης (κάτω από 140 / 90 mmHg για τη συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση αντίστοιχα ή και ακόμα χαμηλότερα) μολονότι ο ασθενής λαμβάνει επαρκείς δόσεις από τουλάχιστον 3 φαρμακευτικά σκευάσματα στα οποία συμπεριλαμβάνεται και διουρητικό φάρμακο. Η ‘ανθεκτική υπέρταση’ θα πρέπει πάντα να επιβεβαιώνεται με την 24ωρη καταγραφή αρτηριακής πιέσεως (Holter).

Πιθανοί λόγοι για τους οποίους μπορεί να ‘αντιστέκεται’ η αρτηριακή πίεση στα φάρμακα είναι οι εξής:

1. Ο ασθενής δε λαμβάνει τη σωστή δοσολογία φαρμάκων ή τα κατάλληλα φάρμακα.

Αυτό μπορεί να οφείλεται:

α. στον ίδιο τον ασθενή (πχ. θεωρεί ότι λαμβάνει αρκετά φάρμακα και πρέπει να μειώσει κάποιο ή εμφανίζει κάποια παρενέργεια που αποδίδει στο φάρμακο και το διακόπτει με δική του πρωτοβουλία)

β. Στο θεράποντα ιατρό, ο οποίος εφησυχάζει δίνοντας την αρχική αγωγή, χωρίς όμως να ελέγχει ανά τακτά διαστήματα τον ασθενή και την πίεσή του και να τροποποιεί ανάλογα τη θεραπεία και

γ. και στους δύο.

Η μη καλή συνεργασία ιατρού-ασθενούς είναι υπεύθυνη όχι μόνο για την μη αποτελεσματική μείωση της αρτηριακής πίεσης αλλά και για την μη σωστή αντιμετώπιση πολλών άλλων παθήσεων.

2. Δεν εφαρμόζονται τα υγιεινοδιαιτητικά μέτρα, παράλληλα με την φαρμακευτική αγωγή.

Το αλάτι είναι το κυριότερο διατροφικό στοιχείο που επηρεάζει την αρτηριακή πίεση. Πολλοί ασθενείς είναι ευαίσθητοι στην αύξηση της αρτηριακής πίεσης με την πρόσληψη του άλατος, οπότε σε αυτούς, αν δε διακοπεί το αλάτι, δε θα ρυθμιστεί εύκολα η αρτηριακή πίεση. Η παχυσαρκία αποτελεί επίσης ένα παράγοντα ανασταλτικό για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Οι παχύσαρκοι ασθενείς, συνήθως, χρειάζονται μεγαλύτερες δόσεις φαρμάκων για να ρυθμίσουν την αρτηριακή τους πίεση, ενώ, η παχυσαρκία ευθύνεται, σε σημαντικό βαθμό, και για την υπνική άπνοια που αποτελεί επίσης αίτιο ανθεκτικής υπέρτασης.

3. Λήψη φαρμάκων που αυξάνουν την αρτηριακή πίεση

Αυτό συμβαίνει με τους υπερτασικούς ασθενείς που αντιμετωπίζουν και άλλα προβλήματα υγείας, όπως μυοσκελετικά νοσήματα, αυτοάνοσες παθήσεις, καρκίνο κλπ. για τα οποία χρειάζεται να λαμβάνουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα αντιφλεγμονώδη φάρμακα ή κορτιζόνη που αυξάνουν την αρτηριακή πίεση. Υπερτασικές γυναίκες που λαμβάνουν θεραπεία με οιστρογόνα μπορεί να αντιμετωπίσουν αντίστοιχο πρόβλημα. Σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να δίνονται σαφείς οδηγίες για την παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης και την τροποποίηση της φαρμακευτικής αγωγής.

4. Ο ασθενής βιώνει υπερβολικό άγχος

Σε καταστάσεις έντονου άγχους ή/και κατάθλιψης, η αρτηριακή πίεση μπορεί να παρουσιάσει διακυμάνσεις και να χρειάζεται τροποποίηση της φαρμακευτικής αγωγής. Η πιθανή συγχορήγηση αγχολυτικών φαρμάκων, για βραχύ χρονικό διάστημα, μπορεί να βοηθήσει στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης.

5.  Υπάρχουν παθολογικές καταστάσεις που αυξάνουν την αρτηριακή πίεση και που δεν έχουν διαγνωστεί

Όταν, πλέον, έχουν αποκλειστεί όλα τα παραπάνω ενδεχόμενα, θα πρέπει να διερευνηθούν πιθανά παθολογικά αίτια που δεν επιτρέπουν τη σωστή ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης παρά την φαρμακευτική αγωγή.

Τα πιο συνήθη αίτια είναι οι παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα, νοσήματα των νεφρών και των επινεφριδίων.

Συμπερασματικά, η αρτηριακή υπέρταση, που αποτελεί μια επιδημία του σύγχρονου κόσμου, μπορεί να ρυθμιστεί αποτελεσματικά με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή και την σωστή συνεργασία ιατρού-ασθενούς. Σε πολλές περιπτώσεις, για την καλύτερη αντιμετώπιση, χρειάζεται ο ασθενής να παραπέμπεται σε εξειδικευμένα ιατρεία και Μονάδες Υπέρτασης.